Παρασκευή 5 Οκτωβρίου 2012

ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ: ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

Βίντεο από τηλεοπτικές σειρές ή διαφημίσεις

1. Κρητική διάλεκτος






2. Βόρεια ιδιώματα






3. Επτανησιακό ιδίωμα




εργασίες:

α) οι μαθητές, καθώς παρακολουθούν τα βίντεο, κρατούν σημειώσεις σχετικά με τα ιδιώματα[λεξιλόγιο,φωνητική,μορφολογία,σύνταξη], τα οποία συζητιούνται στη συνέχεια και καταγράφονται

β)πώς χρησιμοποιούν [αξιοποιούν; εκμεταλλεύονται;] τα ιδιώματα οι δημιουργοί των σειρών και των διαφημίσεων - ποιοι είναι οι στόχοι τους; εκπληρώνονται;

γ)μελέτη 2 σχετικών κειμένων από Θεματικούς Κύκλους, σελ. 37-40 [εδώ]
και αναζήτηση
1.παραγόντων που οδηγούν στο θάνατο γλώσσες και διαλέκτους
2. συνεπειών σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο

εισαγωγικά στη γλώσσα α' λυκείου

Από σχολικό βιβλίο,σελ. 17 ''η γλώσσα είναι πρωτεϊκή'' :
''άλλοτε να ρωτούμε..να κρίνουμε..να ....''
ζητάμε
α)να συνεχίσουν οι μαθητές τη λίστα με τις δυνατότητες της γλώσσας
και
β)ένα πρώτο σχόλιο/μια πρωτογενή διάκριση:
πχ η γλώσσα άλλοτε ενώνει άλλοτε απομακρύνει,άλλοτε επιδρά θετικά κι άλλοτε αρνητικά

Σελ. 20: ''η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει'':
-σχολιασμός φράσης, άσκηση βιβλίου[σύντομος σχολιασμός εγκλίσεων]
-αναζήτηση κι άλλων φράσεων σχετικών με γλώσσα που επιβεβαιώνουν την ισχύ της στην καθημερινή πρακτική: 
πχ ''βγάζω γλώσσα..κατάπια τη γλώσσα μου...μιλάμε ίδια γλώσσα;...γλώσσα λανθάνουσα τα αληθή λέγει...μάλλιασε η γλώσσα μου...στάζει μέλι/φαρμάκι η γλώσσα του...''

→Θέμα προς διερεύνηση: 
Στις μέρες μας πολλοί υποστηρίζουν πως αποδυναμώνεται η γλώσσα.
Από ποιους παράγοντες; 
πχ από νέες τεχνολογίες που πριμοδοτούν την εικόνα

Ανάγνωση κειμένου Μ. Πλωρίτη:


                                 Η δύναμη των λέξεων
     Λένε και ξαναλένε πως η εποχή μας ζει την κυριαρχία της εικόνας και το θάνατο του λόγου. Κι επικαλούνται την παμπάλαιη διαπίστωση για την υπεροχή της όρασης πάνω στην ακοή («Οφθαλμοί των ώτων ακριβέστεροι μάρτυρες», δεν έλεγε ο Ηράκλειτος;) και της εικόνας πάνω στο λόγο («Μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις»). Στον καιρό μας, η τεράστια εξάπλωση των οπτικών «μέσων» κινηματογράφου και, προπάντων, τηλεόρασης μοιάζει να δικαιώνει τους εικονολάτρες και λεξιμάχους.
      Είναι, όμως, έτσι; Την απάντηση δίνει ο νομπελίστας Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες σ' ένα κείμενό του: «Στα δώδεκά μου χρόνια, παρά λίγο να με χτυπήσει ένα ποδήλατο. Ένας ιερωμένος που περνούσε με έσωσε με μία κραυγή: «Προσοχή!». Ο ποδηλάτης, ακούγοντας ξαφνιάστηκε κι έπεσε στο έδαφος. Ο ιερωμένος, δίχως χασομέρι, μου είπε: «Είδες, παιδί μου, ποια είναι η δύναμη της λέξης;» Εκείνη την ημέρα το έμαθα καλά. Τώρα ξέρουμε ότι οι Μάγια το γνώριζαν αυτό ήδη απ' τα χρόνια του Χριστού, και με τέτοια απολυτότητα, που είχαν ένα θεό ειδικά για τις λέξεις. Ποτέ όσο σήμερα δεν ήταν τόσο μεγάλη αυτή η δύναμη.»
      Η ανθρωπότητα θα μπει στην τρίτη χιλιετία υπό την αυτοκρατορία των λέξεων. Δεν είναι αληθινό ότι η εικόνα τις παραμερίζει, ούτε ότι μπορεί να τις εξαλείψει. Το αντίθετο μάλιστα, τις ενισχύει: ποτέ δεν υπήρξαν στον κόσμο τόσο πολλές λέξεις τέτοιου βεληνεκούς, κύρους και πείσματος, όπως στην απέραντη Βαβέλ της σύγχρονης ζωής. Λέξεις εφευρημένες, κακομεταχειρισμένες ή θυσιασμένες απ' τον Τύπο, από τα απορριπτέα βιβλία, απ' τις διαφημιστικές αφίσες· μιλημένες και τραγουδισμένες στο ραδιόφωνο, την τηλεόραση, τον κινηματογράφο, το τηλέφωνο· Όχι: ο μεγάλος νικημένος είναι η σιωπή. Τα πράγματα έχουν τώρα τόσα ονόματα σε τόσες γλώσσες, που πια δεν είναι εύκολο να ξέρεις πώς λέγονται σε καμία...».
     «Αυτοκρατορία των λέξεων» ονομάζει ο Μάρκες την εποχή μας. Και δεν είναι μόνο οι αμέτρητες καινούριες λέξεις που έχουν πλουτίσει το λεξιλόγιό μας λέξεις που επινόησε η φιλοσοφία, οι επιστήμες, η ψυχολογία, η τεχνολογία, ο σύγχρονος βίος. Τα ίδια τα «μέσα επικοινωνίας» που τάχα εκτοπίζουν το λόγο, ονομάζονται, διόλου τυχαία, «οπτικοακουστικά», αφού στηρίζονται τόσο στην όραση όσο και στην ακοή. Άλλωστε, τα «μηνύματα» που μεταδίδουν δεν είναι πλήρη χωρίς τη συνοδεία του λόγου.
     Η εικόνα απομονώνει και αποτυπώνει μια σκηνή, ένα γεγονός ο λόγος το συμπληρώνει, το εξηγεί, δίνει τις διαστάσεις του, τις αιτίες του, τις συνέπειές του, την κρυμμένη ή μισοκρυμμένη ουσία του. Αντίθετα απ' ό,τι νομίζεται, η εικόνα από μόνη της ακόμα και η κινούμενη εικόνα είναι ανάπηρη, άψυχη. Η εικόνα είναι στιγμή, ο λόγος τής δίνει διάρκεια. Ξέρουμε, φυσικά, πως η εικόνα μπορεί να παραπληροφορήσει, να παραποιηθεί, να πλαστογραφηθεί, χάρη στην τεχνολογία ή, και μόνο, χάρη στην κατάλληλη επιλογή και προβολή ορισμένων «πλάνων». Το ίδιο και περισσότερο ο λόγος, με τα σχόλιά του, μπορεί να διαστρεβλώσει την εικόνα, δίνοντάς της ερμηνείες που συμφέρουν τον λέγοντα.
                                          Μάριος Πλωρίτης, εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ»

Σχολιασμός κειμένου και επιβεβαίωση (ή αναίρεση) άποψης Πλωρίτης μέσω της ακόλουθης άσκησης:

a) Δίνονται δύο εικόνες και ζητείται να γραφτεί μια λεζάντα [περιγραφή-σχόλιο]
πχ η αντισυμβατική (και σχετική με το θέμα) φωτογραφία του Αϊνστάιν:

ή το σκίτσο από τη σελ. 21 των Θεματικών Κύκλων : ΕΔΩ

β) προβάλλεται  και σχολιάζεται το βιντεάκι:



Πέμπτη 20 Σεπτεμβρίου 2012

ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ,εισαγωγική εργασία


ΣΤΑΔΙΟ Α’: συγκρότηση  4 ομάδων

ΣΤΑΔΙΟ Β’ : αξιοποίηση του ιστότοπου   http://www.isotita-epeaek.gr
   ( ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΟΗΘΗΤΙΚΟΥ ΕΚΠ/ΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΘΕΜΑΤΩΝ  
             ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠ/ΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ )
                   
Ομάδα α’ : γυναίκες σε καθεστώτα της Ανατολής
                άρθρα ημερήσιου και περιοδικού τύπου
                           Ανθρώπινα δικαιώματα
                               άρθρα:
                      Αφγανιστάν, Το Πέπλο του τρόμου
                      Ιράν, ο νόμος ορίζει ότι η γυναίκα ισοδυναμεί με το μισό του άντρα                           

Ομάδα β’ : γυναίκες στην «άγρια» Δύση
                   άρθρα ημερήσιου και περιοδικού τύπου
                          → Ρόλοι & στερεότυπα
                               άρθρα:
                           Η γυναικεία φύση και άλλες ιστορίες τρόμου
                           Εικόνες της σύγχρονης γυναίκας

Ομάδα γ’ : η Μπάρμπι σε Ανατολή και Δύση
                 άρθρα ημερήσιου και περιοδικού τύπου
                             Ρόλοι & στερεότυπα
                            άρθρο: Αναλύοντας την Μπάρμπι
                           →  Ανθρώπινα δικαιώματα
                            άρθρο: Η Φούλα που εκτόπισε την Μπάρμπι

Oμάδα δ’ : γυναίκες που ξεχώρισαν
                    φωτογραφικό υλικό
                            Ιστορία(αναζήτηση στο google βιογραφίας Ιωάννας της Λωραίνης)
                            Συγγραφείς
                       (αναζήτηση βιογραφίας  Simone De Beauvoir, Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου)
                            Τέχνη :
                    βιογραφία Ελένης Μπούκουρα-Αλταμούρα και Θάλειας Φλωρά-Καραβία από το wikipedia


Τρίτη 18 Σεπτεμβρίου 2012

ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ,εισαγωγικές παρατηρήσεις



 Ερωτήματα προς διερεύνηση

→ Σχέσεις δύο φύλων: ποιες είναι οι μορφές τους;
πχ σχέση εργασιακή, φιλική,………………………………………

→ Ποια χαρακτηριστικά διαμορφώνουν μια ιδανική σχέση;
Πχ διάλογος,……………………………………………………

→ Ποια είναι η πραγματικότητα;
Ποια εικόνα/αντίληψη έχει ο άντρας για τη γυναίκα κι η γυναίκα για τον άντρα;
Πώς συμπεριφέρεται ο ένας στον άλλο;

→ Πώς επηρεάζει τις σχέσεις ανδρών-γυναικών η κοινωνία και η εποχή στην οποία ζουν;

→ Η τέχνη και ειδικότερα η λογοτεχνία πώς παρουσιάζει τα δύο φύλα;
    Αναπαράγει ή ανατρέπει τις καθιερωμένες αντιλήψεις και πρακτικές ;
[πχ Όμηρος: Ελένη, Ανδρομάχη-Έκτορας,Πηνελόπη-Οδυσσέας.......
      Ευριπίδης: Ελένη-Μενέλαος,Άλκηστις-Άδμητος,Μήδεια-Ιάσονας.........]



«It’s nice to have a girl around the house»(=είναι καλό να έχεις μια γυναίκα στο σπίτι).
Από μόνη της η φράση παραπέμπει σε... κατοικίδιο. Κι όμως πρόκειται για διαφήμιση. Για να καταλάβουμε τι ακριβώς διαφημίζει, θα πρέπει να διαβάσουμε τα... ψιλά γράμματα: «Μπορεί να ήταν «γυναίκα –τίγρης», αλλά ο ήρωας μας δεν χρειάστηκε καν να πυροβολήσει για να την ρίξει στο πάτωμα. Με ένα βλέμμα στο Mr. Leggs παντελόνι του, ήταν έτοιμη να γίνει χαλί να την πατήσει.....». Ναι λοιπόν, με ένα καλοσιδερωμένο παντελόνι
Mr. Leggs, ακόμα και οι πιο ατίθασες γυναίκες γίνονται... χαλί και μάλιστα τιγρέ!



Στερεότυπα→ Προκαταλήψεις→ Διακρίσεις→Σεξισμός

Στερεότυπα φύλου
Είναι κοινωνικές αντιλήψεις σύμφωνα με τις οποίες ορισμένα προτερήματα, μειονεκτήματα, μορφές συμπεριφοράς αποδίδονται στα άτομα, ανάλογα με το αν αυτά τα τελευταία είναι άνδρες ή γυναίκες. Υπάρχουν πολλά κοινωνικά στερεότυπα: άλλα βασίζονται στην ηλικία, άλλα στη φυλή, ή στην κοινωνική τάξη, στη θρησκεία, το βάρος κλπ. Τα στερεότυπα φύλου, όμως, έχουν την ιδιομορφία ότι χωρίζουν το πληθυσμό σε δυο ομάδες: όλα τα άτομα κατηγοροποιούνται είτε ως άνδρες είτε ως γυναίκες.
πχ  - Όλες οι γυναίκες είναι φλύαρες…       
      - Όλοι οι άντρες είναι εγωιστές….
      - Οι γυναίκες είναι κακές οδηγοί….       

      - Οι άντρες δεν είναι τρυφεροί…...(συνεχίστε)

→Τα στερεότυπα οδηγούν στην προκατάληψη

Προκατάληψη
Η προκατάληψη είναι μια αρνητική στάση απέναντι στα μέλη μιας μειονότητας απλά και μόνο επειδή ανήκουν σ’ αυτήν. Οι προκατειλημμένες γνώμες είναι αβάσιμες και εσφαλμένες, διότι συνήθως δεν σχηματίζονται μέσα από προσωπικά βιώματα, αλλά αντίθετα βασίζονται σε περιορισμένη ή και ανύπαρκτη πραγματική γνώση των μελών της ομάδας. Οι προκαταλήψεις επομένως βασίζονται κατά μεγάλο μέρος στα στερεότυπα και σε ανακριβείς και μεροληπτικές πεποιθήσεις σχετικά με τα χαρακτηριστικά μιας μειονότητας.

→Η προκατάληψη οδηγεί στη διάκριση, δηλαδή στην άνιση μεταχείριση

Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στην προκατάληψη και στη διάκριση;
● Η προκατάληψη είναι μια δυσμενής προδιάθεση – ένα συναίσθημα, μια πεποίθηση, μια στάση.
Η διάκριση είναι δράση (= η συγκεκριμένη πρακτική της άνισης μεταχείρισης).
Η προκατάληψη οδηγεί συχνά στην άνιση μεταχείριση, αλλά όχι απαραίτητα. Με άλλα λόγια, μπορεί να είσαι προκατειλημμένος και να μην ενεργείς σύμφωνα με τις προκαταλήψεις σου.
Παράδειγμα: Ως πρόεδρος μιας πολυεθνικής εταιρίας, πρέπει να προσλάβεις κάποιον για μια κενή θέση. Ο υποψήφιος με τα περισσότερα προσόντα είναι ένας Μαύρος. Εάν αρνηθείς να τον προσλάβεις και προσλάβεις αντί γι’ αυτόν έναν λευκό υποψήφιο με λιγότερα τυπικά προσόντα, διαπράττεις φυλετική διάκριση. Εάν όμως προσλάβεις τον μαύρο υποψήφιο, παρά τις προκαταλήψεις σου, τότε αυτό είναι ένα παράδειγμα προκατάληψης χωρίς άνιση μεταχείριση.

Σεξισμός
Οι προκαταλήψεις και οι άνισες συμπεριφορές που αφορούν το φύλο ονομάζονται σεξισμός.
→Κατά του σεξισμού αναπτύχθηκε ο λεγόμενος φεμινισμός: το κοινωνικό κίνημα που αποβλέπει στην πλήρη χειραφέτηση της γυναίκας και στην κοινωνικοπολιτική της εξίσωση με τον άνδρα. (στα λατινικά femina = γυναίκα)


ΜΟΡΦΕΣ ΣΕΞΙΣΜΟΥ:
- Στο οικογενειακό περιβάλλον: παραδοσιακός διαχωρισμός των ρόλων των φύλων, με τον άντρα να αναλαμβάνει την κερδοφόρα και κοινωνικά αναγνωρισμένη εξωτερική εργασία και τη γυναίκα να περιορίζεται στον εσωτερικό χώρο του σπιτιού και της οικογένειας, με μη-αναγνώριση του κοινωνικού ρόλου και της εργασίας της εκεί- απλήρωτη και κρατικά ανασφάλιστη εργασία στα οικιακά και στη μητρότητα, διακρίσεις και έλλειψη μέριμνας για ανύπαντρες μητέρες και παιδιά χωρίς αναγνωρισμένο πατέρα……..….….(συνεχίστε)
- Στο χώρο εργασίας: χαμηλότεροι μισθοί για τις γυναίκες, υψηλότερα ποσοστά ανεργίας και διακρίσεις στις προσλήψεις , εχθρικό εργασιακό περιβάλλον με εκδηλώσεις μίσους ή άσκηση σεξουαλικών πιέσεων, απολύσεις ή διακρίσεις κατά των εγκύων γυναικών, έλλειψη βρεφονηπιακής φροντίδας για μητέρες που φροντίζουν τα παιδιά τους, πρακτικές «γυάλινης οροφής» [glass ceiling]—ένα ανομολόγητο αλλά υπαρκτό όριο που εμποδίζει τις γυναίκες καριέρας από την πρόσβαση στα ανώτερα κλιμάκια μιας εργασιακής ιεραρχίας. Το 1995 στις Η.Π.Α. (βάσει επίσημων στοιχείων του Υπουργείου Εργασίας), οι λευκοί άντρες αποτελούσαν το 43% του εργατικού δυναμικού, αλλά κατείχαν το 95% των ανώτερων και ανώτατων διευθυντικών θέσεων.
- Στην εκπαίδευση: ………………
- Στην κοινωνία: μερική ή και ολική άρνηση ανθρώπινης υπόστασης ή αυτονομίας στις γυναίκες, έκθεση των γυναικών σε περισσότερες μορφές βίας (π.χ., κλειτοριδεκτομή, παράνομη διακίνηση γυναικών[trafficking])………

ΑΣΚΗΣΗ
Αναζητήστε στερεότυπα για άντρες ή γυναίκες που αναπαράγουν ή ανατρέπουν:
- οι διαφημίσεις: …………………
[για αναζήτηση στο google πληκτρολογήστε : η προβολή της γυναίκας στη διαφήμιση]

- η ποπ μουσική: …………………

- ο κινηματογράφος (ο παγκόσμιος κι ο ελληνικός-παλιός και σύγχρονος):………
     πχ Στέλλα, Δεσποινίς Διευθυντής, Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα....
      →στην απάντησή σας (1-2 παράγραφοι) να δώσετε χαρακτηριστικά παραδείγματα



Σάββατο 1 Σεπτεμβρίου 2012

τελειώνει το καλοκαίρι;



βροχή επιστροφής [κική δημουλά]
Εγώ, όταν θα μεγαλώσω
θα γίνω Σεπτέμβριος, έλεγε ο Αύγουστος

Έβρεξε δω λιγάκι.
Δοκιμαστικά σαν έλεγχος
αν λειτουργούν καλά οι πτώσεις.
Όπως χτυπάνε κάθε τόσο ξαφνικά οι σειρήνες, δοκιμαστικά,
αν λειτουργεί καλά ο τρόμος του πολέμου.
Ελάχιστη βροχή,
ίσα που την πλατάγισε στο στόμα του
το χώμα τη σταγόνα
-καθώς δοκιμαστής κρασιών-
μόλις που πρόλαβε η υγρόεσσα ευωδιά
παραπονιάρα να τριφτεί
πάνω στα περιβόλια.

Δέναν οι παραθεριστές
στις σχάρες των αυτοκινήτων την Αθήνα,
μαρσάραν τις βαλίτσες τους και φεύγαν.
Πεθαίναν απ’ τη ζήλια τους τα σπίτια
κοιτώντας τα τροχόσπιτα
στην Εθνική Οδό του Σεπτεμβρίου.
Απ’ τ’ ανοιχτά παραθυράκια τους,
μικρά όσο ένα σάντουιτς ματιάς,
κουρτινάκια φτερακίζαν κατά έξω,
νάιλον γλάροι εμπριμέ, δεμένοι.
Λοξά στημένη
νανούριζε τα τέλια της
μια κιθάρα ηλιοκαμένη.

Ευτυχώς βελτιώθηκε
το βιοτικό επίπεδο της βάρκας.
Γίνανε βάρκες κατοικίδιες
-αστυφιλία των σκαριών.
Αστραφτερές, εξωλέμβιες,
πάνω στα τρέιλερ κουρνιασμένες,
ακολουθούν τ’ αφεντικά τους,
σκυλάκια ράτσας
χωρίς καθόλου τρίχωμα θαλάσσης.
Γαύροι πηδάνε κατά πάνω,
μια τελευταία ασημένια περιέργεια.

Κάτι θα την πονέσει απόψε τη βραδιά
γι’ αυτό το "προς το τέλος".
Αν έχει ξαστεριά
θα πιει κάποιο παυσίπονο αστέρι.

Εγώ θα μείνω ακόμα λίγο.
Μήπως και ξαναβρέξει.
Να σε ξεπλύνω λίγο.
Είσαι μες την αλμύρα και τ’ αλάτια
από τότε που ήμουνα θάλασσα.
από τη συλλογή "το τελευταίο σώμα μου"


τελειώνει ποτέ το καλοκαίρι;



με την πρώτη σταγόνα της βροχής...















τελειώνει;

λες αλήθεια; τελειώνει;
Η ΑΥΤΟΨΙΑ 

Λοιπόν,ευρέθηκε ο χρυσός της λιόριζας να’χει σταλάξει 
στα φύλλα της καρδιάς του. 

Κι απο τις τόσες φορές οπου ξαγρύπνησε,σιμά στο κηροπήγιο, 
καρτερώντας τα χαράματα,μια πυράδα 
παράξενη του’χε αρπάξει τα σωθικά. 

Λίγο πιο κάτω απο το δέρμα,η κυανωπή γραμμή 
του ορίζοντα έντονα χρωματισμένη.Και άφθονα ίχνη 
γλαυκού μέσα στο αίμα. 

Οι φωνές των πουλιών,που’χε σ’ώρες μεγάλης μοναξιάς 
αποστηθίσει,φαίνεται να ξεχύθηκαν όλες μαζί, 
τόσο που δεν εστάθη βολετό να προχωρήσει 
σε μεγάλο βάθος το μαχαίρι. 

Μάλλον η πρόθεση άρκεσε για το Κακό, 

Που τ’αντίκρισε- είναι φανερό-στη στάση 
την τρομαχτική του αθώου.Ανοιχτά,περήφανα τα μάτια του, 
κι όλο το δάσος να σαλεύει ακόμη πανω 
στον ακηλίδωτον αμφιβληστροειδή. 

Στόν εγκέφαλο τίποτε,πάρεξ μιά ηχώ ουρανού καταστραμμένη. 

Και μονάχα στην κόγχη απο τ’αριστερό του αυτί,λίγη, 
λεπτή,ψιλούτσικη άμμο,καθώς μέσα στα όστρακα. 
Όπου σημαίνει ότι πολλές φορές είχε βαδίσει πλάι 
στην θάλασσα,κατάμονος,με το μαράζι του έρωτα 
και τη βοή του ανέμου. 

Όσο γι’αυτά τα ψήγματα φωτιάς πάνω στην ήβη, 
δείχνουν ότι στ’αλήθεια πήγαινε ώρες πολλές μπροστά, 
κάθε φορά που έσμιγε με γυναίκα 

Θά’χουμε πρώιμους καρπούς εφέτος 

                                                      [οδυσσέας ελύτης]




κι ήταν ωραίο; πόσο ωραίο;

κι αν όντως τελειώνει,τι έρχεται μετά;

..και τα παιδιά γίνονται ξανά μαθητές..

Σελίδα γραπτού [ζακ πρεβέρ]

Δύο και δύο τέσσερα
τέσσερα και τέσσερα οχτώ
οχτώ κι οχτώ κάνουν δεκάξι.
Επαναλάβατε! λέει ο δάσκαλος.
Δύο και δύο τέσσερα
τέσσερα και τέσσερα οχτώ
οχτώ κι οχτώ κάνουν δεκάξι.
Μα να το πουλί-λύρα
που περνά στον ουρανό.
Το παιδί το βλέπει,
το παιδί το ακούει,
το παιδί το φωνάζει:

Σώσε με,

παίξε μαζί μου,
πουλί!
Τότε το πουλί κατεβαίνει
και παίζει με το παιδί.
Δύο και δύο τέσσερα.
Επαναλάβατε! λέει ο δάσκαλος.
Και το παιδί παίζει,
το πουλί παίζει μαζί του…
Τέσσερα και τέσσερα οχτώ
οχτώ κι οχτώ κάνουν δεκάξι
δεκάξι και δεκάξι πόσα κάνουν;
Δεν κάνουν τίποτα δεκάξι και δεκάξι
και προπάντων όχι τριάντα δύο
έτσι ή αλλιώς
και φεύγουν.
Και το παιδί έκρυψε το πουλί
μες στο θρανίο του
κι όλα τα παιδιά
ακούν το τραγούδι του
κι όλα τα παιδιά ακούν τη μουσική
κι οχτώ κι οχτώ στη βόλτα τους φεύγουν
και τέσσερα και τέσσερα και δυο και δυο
στη βόλτα τους το σκάνε
κι ένα κι ένα δεν κάνουν ούτε ένα ούτε δύο
ένα ένα το ίδιο φεύγουν.
Και το πουλί-λύρα παίζει
και το παιδί τραγουδάει
κι ο καθηγητής φωνάζει:
Πότε θα πάψετε να κάνετε τον καραγκιόζη!
Μα όλα τ’ άλλα παιδιά
ακούν τη μουσική
και οι τοίχοι της τάξης
σωριάζονται ήσυχα.
Και τα τζάμια ξαναγίνονται άμμος
το μελάνι ξαναγίνεται νερό
τα θρανία ξαναγίνονται δένδρα
η κιμωλία ξαναγίνεται ακρογιαλιά
το φτερό ξαναγίνεται πουλί.



..καλοί μαθητές ή κακοί μαθητές,πάντως μαθητές..όχι πια παιδιά..

                            πορτρέτα μαθητών σε σχολικό βιβλίο : εδώ


όσο για το καλοκαίρι,
σιγά μην τελειώνει..



υστερόγραφα:

ΛΑΚΩΝΙΚΟΝ 


Ο καημός του θανάτου τόσο με πυρπόλησε, 
που η λάμψη μου 
επέστρεψε στον ήλιο. 

Κείνος με πέμπει τώτα μέσα στην τέλεια σύνταξη 
της πέτρας και του αιθέρος, 

Λοιπόν,αυτός που γύρευα,ε ί μ α ι. 

Ώ λινό καλοκαίρι,συνετό φθινόπωρο 
Χειμώνα ελάχιστε, 

Η ζωή καταβάλλει τον οβολό του φύλλου της ελιάς 

Και στη νύχτα των αφρόνων μ’ενα μικρό τριζόνι 
κατακυρώνει πάλι το νόμιμο του Ανέλπιστου. 

                                      [οδυσσέας ελύτης


από την εφημερ. ελευθεροτυπία


ΠΑΡΑΔΟΞΑ

Λάθη τεσσάρων εποχών

του Ευγένιου Αρανίτση

Ως προς τα λάθη μας, των ανθρώπων, και δεν είναι λίγα, υπάρχουν τέσσερις εποχές ή περίοδοι στη ζωή. Το μαθαίνεις εκ των υστέρων. Πρέπει να πω ότι, αν δεν είσαι εντελώς αναίσθητος, αυτή η συγκυρία της αναδρομικής κατανόησης δεν έρχεται ούτε αργά ούτε νωρίς αλλά ακριβώς εδώ και σήμερα, σαν το θρόισμα μιας ενδόμυχης αλλά δραστικής επικαιρότητας, ένα στιλπνό παρόν που δονείται διακριτικά. Θυμίζει, αν προτιμάτε, τη διαύγεια της ατμόσφαιρας μετά τη βροχή.

Αρχικά, όταν είσαι παιδί (Χειμώνας), η ζωή σου ξετυλίγεται ελικοειδώς και μετ' εμποδίων, σε μια μακρά και δύσκολη περίοδο αδεξιοτήτων και σφαλμάτων που σε αφήνουν ανυπεράσπιστο στη μοχθηρία των συνεπειών, και για τα οποία, συνήθως, δεν έχεις ιδέα. Φυσικά, τα επισημαίνουν οι άλλοι, ενήλικοι άλλοι ως επί το πλείστον, μόνον που δεν είσαι καθόλου σίγουρος αν η κριτική τους είναι όντως βάσιμη, χώρια που σου φαίνεται αμείλικτη. Τι υπήρξε σφαλερό και τι σωστό θα το μάθεις πολύ αργότερα, μέσα από τις περιπέτειες του Εγώ, αισθηματικές, μεταφυσικές, επαγγελματικές, ιδίως εκείνες που σε φέρνουν σε σύγκρουση με το Εγώ των διπλανών, στον τρομερό συνωστισμό των Εγώ και των Εσύ. Να υποπτευθείς εγκαίρως ότι το Εσύ είναι, απλούστατα, το Εγώ σε φάση αντικατοπτρισμού, αποκλείεται. Ποτέ δεν παρατηρήθηκε στον πλανήτη μας έλλειψη νάρκισσων.

Κατόπιν, στη μετεφηβική φάση (Ανοιξη), ενήλικος ήδη, τουλάχιστον τυπικά, θα αρχίσεις να κατανοείς εν μέρει ή εν όλω τα λάθη σου, αν όχι την ερμηνεία τους, αν όχι τον μηχανισμό τους, πάντως το ότι πράγματι τα διέπραξες. Σιγά σιγά, ανεβαίνουν στην επιφάνεια όλα τα σκοτεινά και αδιευκρίνιστα σημεία και ίχνη, και το τοπίο ξεκαθαρίζει, όπως για κάποιον που συνέρχεται από πνιγμό με τεχνητή αναπνοή. Μπορείς τώρα να ξεχωρίσεις τις αποχρώσεις του ονείρου και να δεις, για παράδειγμα, ότι το να αγωνίζεσαι να κατακτήσεις γυναίκες που δεν είναι ικανές να κατακτηθούν, αποτελεί την πιο αποτελεσματική μέθοδο στην περίπτωση που προτιμάς να μείνεις μόνος σου και να καθησυχάσεις έτσι τον υπόγειο τρόμο της συναναστροφής. Θα ήταν απίθανο να το γνωρίζεις αυτό στην Γ' Λυκείου, οσονδήποτε προικισμένο και αν ήταν το ένστικτό σου.

Τα λάθη, τότε, αναδύονται εν είδει φωτεινών κρυστάλλων, μέσα απ' τα οποία διακρίνεις όλες τις παραμορφώσεις, όλες τις διαθλάσεις της επιθυμίας και της έντασης εξαιτίας της οποίας λοξοδρομούσες προς τα αδιέξοδα και τις επαναλήψεις. Καταλαβαίνεις ότι εκείνο ή το άλλο σφάλμα ήταν συμπτώματα μιας αναπηρίας εκδηλωνόμενης στην προθυμία να υπηρετείς, εν αγνοία σου, τον θάνατο, όχι τη ζωή, δηλαδή μια κατάσταση όπου τα πάντα γίνονται και ξαναγίνονται ίδια και απαράλλαχτα, όπως στο σύμπαν της τσιγκουνιάς ή της διαστροφής ή της χαρτοπαιξίας. Διότι πρώτα μαθαίνουμε το θάνατο και κατόπιν τη ζωή· αυτό το γνωρίζει η κάθε μάνα που έχει βάλει το μωρό της για ύπνο.

Ειδικά επειδή τα λάθη είναι των άλλων, λοιπόν, καταλαβαίνεις περιέργως ότι δεν φταίνε οι άλλοι για ό,τι δυσάρεστο σου συμβαίνει αλλά μάλλον εσύ ο ίδιος που δεν το διέβλεψες ως ενδεχόμενο. Καταλαβαίνεις ότι, πλέον, δεν δικαιολογείται η παραμικρή έκπληξη. Από ένα σημείο και ύστερα τα ψυχικά κύτταρα της εμπειρίας σου αναπαράγουν το DNA τους με τη μορφή συμπαγών διδαγμάτων που σχηματίζουν αλυσίδες αβίαστων απαγορεύσεων. Η πείρα δρα σαν το Δαιμόνιο του Σωκράτη, δηλαδή αποτρεπτικά, κι εσύ κατανοείς επίσης ότι όλα ανεξαιρέτως τα λάθη που έκανες μέχρι τότε ήταν, στην ουσία, κρυφές παραλλαγές της μόνιμης, θεμελιώδους ανικανότητας να στρέψεις το βλέμμα προς τα εκεί όπου δεν σε συνέφερε να δεις. Ολες οι αποτυχίες αποτελούσαν προσωπεία του ίδιου φόβου: ιδού τι αντιλαμβάνεσαι.

Τώρα, έχοντας συνειδητοποιήσει τις δυνατότητες να πλησιάσεις εποπτικά αυτό το ένα και μοναδικό λάθος, το ιδρυτικό λάθος μιας ύπαρξης που στερήθηκε την ασφάλεια της λογικής και της αγάπης επειδή οι γεννήτορες δεν διέθεταν τέτοιο εμπόρευμα, γλιστράς χωρίς κλυδωνισμούς σε μια τρίτη κατάσταση (Καλοκαίρι) όπου, ξαφνικά, τα αμέτρητα λάθη των οποίων τα επακόλουθα σε πολιορκούν, μοιάζουν να γίνονται με ευθύνη των άλλων, όχι δική σου. Είσαι πια αρκετά ανθεκτικός και ξέρεις πως, αν σου έλεγαν να μην τους καθαρίζεις το πορτοκάλι τους με λερωμένα χέρια, θα μπορούσες κάλλιστα να τους απαντήσεις ότι για κείνον που αγαπάει δεν υπάρχουν λερωμένα χέρια, ενώ, για κείνον που μισεί, απλώς δεν προσφέρουμε πορτοκάλι εδώ πέρα, και ας πάει να το παραλάβει από τα καθαρά χέρια του σερβιτόρου.

Δεν είσαι πλέον παιδί, έχεις εξελιχθεί σ' έναν ικανό συνήγορο του Εγώ και, κυρίως, του Εσύ. Ξέρεις εν ολίγοις ότι, καθώς είπε ο Κάφκα, αν είναι να τα βάλεις με τον κόσμο, υποστήριξε τον κόσμο. Διευκόλυνέ τον να φεύγει, όπως είναι στη φύση του. Εμαθες ότι αντί να κατηγορείς τον άλλο για βλακεία, προτιμότερο είναι να του δείξεις την έξοδο. Τέλος, καταλαβαίνεις γιατί οι Ελληνες είχαν και για τα λάθη τους έναν προστάτη Θεό, τον Ερμή, τον Κύριο της επικοινωνίας, που το Εγώ μου, λιγάκι φαντασιόπληκτο, τον ονομάζει Ερμή της Τέχνης του Γράφειν.

Ετσι ζεις ανάμεσα στα λάθη των άλλων, μ' έναν τρόπο επινοητικό και πολύ πιο ψύχραιμο, τρόπο αυστηρό ή επιεική αναλόγως, ο οποίος δεν στηρίζει ούτε ακριβώς εσένα ούτε ακριβώς τον άλλον, όσο τη ρύθμιση της μεταξύ σας σχέσης, δηλαδή αξιοποιεί το απόθεμα ορισμένων πιθανοτήτων που ίσως αποδειχτούν σημαντικές για την απελευθέρωση και των δύο. Τότε, ευχής έργον, ορισμένοι φτάνουν στο κατώφλι της τέταρτης περιόδου (Φθινόπωρο), όπου αισθάνονται ότι δεν φταίνε ούτε οι ίδιοι ούτε οι άλλοι κι όπου η κακοδαιμονία προέρχεται από τους θεσμούς, από τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η πραγματικότητα, δηλαδή παρουσιαζόμενη εξωτερικά πλήρης, ενώ κρύβει μια μαύρη τρύπα στη θέση της καρδιάς της. Δεν αναφέρομαι στο πεπρωμένο. Δεν εννοώ ότι οι επιθέσεις εξαπολύονται απ' τη μοίρα, όπως ας πούμε το θανάσιμο κύμα του Ειρηνικού, αλλά τις βλέπεις καθαρά να εκκινούν από τις ατέλειες του Λόγου, απ' τα κενά του Νόμου, από τις αδυναμίες του Θεού. Αυτοί οι λίγοι άνθρωποι, της τέταρτης βαθμίδας, είναι έτοιμοι να γίνουν αληθινοί επαναστάτες.

Τους αποκαλώ Ανθρώπους του Φθινοπώρου. Και να γιατί οι ιστορικοί των επαναστάσεων, όταν φτάνει η στιγμή να περιγράψουν τα προεόρτια της αναστάτωσης, αρχίζουν με τη φράση: «Βαριά σύννεφα είχαν αρχίσει να συγκεντρώνονται στον ορίζονται, όταν...». Βάθος συνείδησης και βαρομετρικό χαμηλό πάνε μαζί.


7 - 09/01/2005




Κυριακή 8 Ιουλίου 2012

τι μας επιφυλάσσουν τα ζώδια για το καλοκαίρι;

Δεν υπάρχει ζωή στον Άρη
δεν υπάρχουν μετά θάνατον λεφτά
το δικό μου φτωχό φεγγάρι λέει
θα 'μαι κι αύριο εδώ παρόλ' αυτά

Δεν υπάρχει Ζυγός στον Ταύρο
δεν υπάρχει Αφροδίτη στο Σκορπιό
το σκοτάδι μου που είναι μαύρο λέει
σαν ξυπνήσεις το πρωί δε θα 'μαι εδώ

Δεν υπάρχει ρομάντζο ή τρόμος
δεν μας έμεινε άλλο σινεμά

Μόνο αυτός ο φιδίσιος δρόμος λέει
δεν αρχίζω δεν τελειώνω πουθενά...



Κυριακή 24 Ιουνίου 2012

ΕΙΣ ΤΗΝ ΟΔΟΝ ΤΩΝ ΦΙΛΕΛΛΗΝΩΝ [σύντροφοι,καλοκαίρι!]



Είχαν αρχίσει οι ζέστες-Ιούνιος μήνας-
άλλαζες κάθε τόσο θέση στο κρεβάτι
ζητώντας το δροσερό μέρος στα σεντόνια,
μη βρίσκοντας δροσιά. Κι αυτή η ταυτόχρονη
καταδίκη και αθώωση. Φωνάζανε οι γρύλοι.

Οι φρουροί αποκοιμήθηκαν πάνου στα όπλα τους.
Το φεγγάρι στάθηκε να τους κοιτάζει.
Ένα πουλί ξύπνησε.
Το ποτάμι κυλούσε.

Τότε ακριβώς, ο πιο μεγάλος έκανε μια κίνηση
σα ν’ άπλωνε τον ουρανό πάνου στα γόνατά του
κι άρχισε να ράβει τ’ αστέρια στη θέση τους
όπως ράβει ο φυλακισμένος τα κουμπιά στο σακάκι του.
                                                       Γ. Ρίτσος   



     ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ
Πάει καιρός που ακούστηκεν η τελευταία βροχή
Πάνω από τα μυρμήγκια και τις σαύρες
Τώρα ο ουρανός καίει απέραντος
Τα φρούτα βάφουνε το στόμα τους
Της γης οι πόροι ανοίγουνται σιγά σιγά
Και πλάι απ' το νερό που στάζει συλλαβίζοντας
Ένα πελώριο φυτό κοιτάει κατάματα τον ήλιο!

Ποιος είναι αυτός που κείτεται στις πάνω αμμουδιές
Ανάσκελα φουμέρνοντας ασημοκαπνισμένα ελιόφυλλα
Τα τζιτζίκια ζεσταίνονται στ' αυτιά του
Τα μυρμήγκια δουλεύουνε στο στήθος του
Σαύρες γλιστρούν στη χλόη της μασχάλης
Κι από τα φύκια των ποδιών του αλαφροπερνά ένα κύμα

Σταλμένο απ' τη μικρή σειρήνα που τραγούδησε:

Ω σώμα του καλοκαιριού γυμνό καμένο
Φαγωμένο από το λάδι κι από το αλάτι
Σώμα του βράχου και ρίγος της καρδιάς
Μεγάλο ανέμισμα της κόμης λυγαριάς
Άχνα βασιλικού πάνω από το σγουρό εφηβαίο
Γεμάτο αστράκια και πευκοβελόνες
Σώμα βαθύ πλεούμενο της μέρας!

Έρχονται σιγανές βροχές ραγδαία χαλάζια
Περνάν δαρμένες οι στεριές στα νύχια του χιονιά
Που μελανιάζει στα βαθιά μ' αγριεμένα κύματα
Βουτάνε οι λόφοι στα πηχτά μαστάρια των νεφών

Όμως και πίσω απ' όλα αυτά χαμογελάς ανέγνοια
Και ξαναβρίσκεις την αθάνατη ώρα σου

Όπως στις αμμουδιές σε ξαναβρίσκει ο ήλιος

Όπως μες στη γυμνή σου υγεία ο ουρανός.
                                                Οδ. Ελύτης


        Σύντροφοι, καλοκαίρι!
Δοξασμένα τα ονόματα των θεών! Ας υποδεχτούμε το καλοκαίρι χωρίς ενδοιασμούς! Οποιος ελέγχει την ύδρευση, αυτός ελέγχει την Ιστορία!
Ο Σαχριμάν, ένας ανόητος πρίγκιπας που του άρεσε να ακούει τα λογύδρια των κυμάτων (φίου φιρφίου!) είχε γνωρίσει πολλά δελφίνια στη ζωή του. Εντούτοις, δυσκολευόταν να καταλάβει πως τα ζώα εκείνα, απ' τη μεγάλη τους ευχαρίστηση για το ότι δεν ήταν άνθρωποι, αυτοσχεδίαζαν ώριμους τρόπους θερμής συναναστροφής, εξορκίζοντας κάθε μορφή επιθετικότητας. Και την ιδιαίτερα ενθουσιώδη ευδιαθεσία που εξέπεμπαν οι κινήσεις των δελφινιών την περιέγραφε ο πρίγκιπας με τη φράση:
«Η φύση είναι, απλούστατα, ο κόσμος δίχως τον κοσμάκη».
Κατά τα άλλα, ο Σαχριμάν πίστευε μέχρι τότε πως όταν έρχεται καλοκαίρι (φίου φιρφίου!) δεν συμβαίνουν πάρα πολλά γεγονότα για τον λόγο (είχε υποθέσει) ότι οι ρεπόρτερ βρίσκονται όλοι σε άδεια, οπότε ποιος να τα διαπιστώσει; Ετσι, ξάπλωνε το πρωί στην παραλία κρατώντας ένα ποτήρι φρέσκο χυμό πεπονιού και διαβάζοντας, ενώ ταυτόχρονα κρυφοκοίταζε το ένα κύμα να στρώνει (φίου φιρφίου) το κρεβατάκι του άλλου. Κι όπως συνέβαιναν όλα αυτά (προς τιμήν του ενδεχομένως), είδε ο πρίγκιπας Σαχριμάν να πλησιάζουν δύο δελφίνια, όχι από εκείνα που είχαν κάποτε ακούσει το βουητό της αιωνιότητας στα παράλια της Λιβύης αλλ' από τ' άλλα, για τα οποία (φίου φιρφίου!) πολλοί παρίσταναν τους γνώστες αλλά κανένας δεν γνώριζε όντως. Και μεθυσμένος λιγάκι από το θέαμα, έσκυψε και τα άγγιξε. Και αμέσως μόλις το έκανε αυτό, τα ευέλικτα ζώα μεταμορφώθηκαν σε νηρηίδες.
Και καθώς αποδείχτηκε, η πρώτη λέγονταν Σκιραμίνθη, ενώ η άλλη Νισέρινα. Και ήταν πράγματι τόσο όμορφες ώστε ο αφρός του νερού από τα παιγνίδια τους (φίου φιρφίου!) θύμιζε νιφάδες καλαμποκιού και αμύγδαλα που μουλιάζουν σε γάλα εβαπορέ. Και αν είν' αλήθεια πως μια κλωστή από φως έφεγγε γύρω στο λαιμό της καθεμίας, είναι εξίσου αλήθεια ότι το σώμα τους σιγόκαιγε στο νερό (φίου φιρφίου!) όπως το ξύλο που οι Ινδοί ονομάζουν σαντάλ και που βράζει με τη ζέστη. Τότε, εκεί στον διάφανο ορμίσκο, όπου η θάλασσα κοιμόταν σ' ένα κρεβάτι από κοράλλια, η πρώτη (η Σκιραμίνθη) άρχισε να χτενίζεται σαν ο κόσμος να 'χε φτιαχτεί πριν από ένα λεπτό ενώ η δεύτερη (η Νισέρινα) κοίταζε ανάμεσα απ' τα πόδια της λες και περιεργαζόταν μια εξαίσια καρτ-ποστάλ που απεικόνιζε το παλαιό εκείνο ζαχαροπλαστείο με τη γνωστή μας επιγραφή:
ΑΝΟΙΧΤΑ ΟΛΟ ΤΟ ΕΙΚΟΣΙΤΕΤΡΑΩΡΟ
Διότι ενίοτε τα πόδια αλληθωρίζουν ακριβώς όπως και τα μάτια. Κι έξω απ' το ζαχαροπλαστείο μόνον η ζέστη κυκλοφορούσε και πυράκτωνε τις πέτρες (πολύτιμες κι όχι μόνον) και ο πρίγκιπας, φυσικά, δεν αποφάσιζε σε ποια κοπέλα από τις δυο να πρωτομιλήσει. Και περνούσε η ώρα και βράδιασε και ξημέρωσε και ήταν πάλι απόγευμα και ξαναήρθε η σκοτεινιά και το νερό αναστέναζε (φίου φιρφίου!) και το φεγγάρι είχε, αλίμονο, σηκωθεί σαν το τέτοιο του Σαχριμάν. Αλλά αυτός στεκόταν αναποφάσιστος μη ξέροντας τι να πράξει και σε ποιαν απ' τις δύο να απευθυνθεί κι είπε να ανάψουν λυχνάρια και διάβαζε, στις γαλάζιες ανταύγειες της φλόγας, από τα δεξιά προς τα αριστερά. Και μόλις αντήχησε η κραυγή μιας κουκουβάγιας, είδε να έρχεται ο ευθυτενής του φίλος, ονόματι Σαμίρ και γιος πρωθυπουργού. Ή μάλλον πρώτα γιος πρωθυπουργού και, κατόπιν, φίλος.
Ο Σαμίρ ήταν γρήγορος και χαιρέτησε τον πρίγκιπα με οκτώ υποκλίσεις, όσοι και οι παλμοί του φωτός που εκπέμπει η θηλυκή πυγολαμπίδα ενόψει ζευγαρώματος, ανά δευτερόλεπτο. Διότι στη χώρα εκείνη τίποτα δεν ήταν τυχαίο. Κι αφού χαιρέτησε, απευθύνθηκε στη νηρηίδα υπ' αριθμόν ένα με τη φωνή του κάπως βραχνή, ως εξής: «Απίθανο βράδυ έεε; Τι λέτε;» Κι η νηρηίδα του απάντησε βαριεστημένη: «Αχμμ και εεεχμμ... δεν θα το έλεγα!» Κι αυτός τη ρώτησε: «Διασκεδάζετε με το σώμα σας, φίου φιρφίου;» Κι αυτή του ομολόγησε: «Ε, όσο να 'ναι, με βοηθάει να περνάω την ώρα μου». Οπότε εκείνος της πρότεινε: «Δεσποινίς, δεν επιθυμώ να σας ενοχλήσω αλλά ΜΗΠΩΣ μου επιτρέπετε να ανεβώ για δύο τρία λεπτά;»

Και τη διπλάρωσε ενώ, κάτω από τα φύκια του φουρό της (φίου φιρφίου!), τα δάχτυλά του (φίου) δούλευαν σαν σε (φιρφίου!) δασοπυρόσβεση. Κι όταν τέλειωσε τη δουλειά ο Σαμίρ εμπρός στα μάτια του πρίγκιπα που παρίστανε ότι μελετούσε τις παραγράφους, έστρεψε το κεφάλι στη νηρηίδα υπ' αριθμόν δύο και ανακοίνωσε:
«Τώρα θα λιώσουμε το χρυσάφι στα νεφρά σου, μωράκι μου αδειανό και μελιστάλακτο...»
Κι αυτή, τινάζοντας τα μαλλιά και τους ώμους, είπε:
«Αουτσσς! ΑΟΥΤΣΣΣ! Πάτησα κοχύλι!!!»
Και τότε εκείνος της τραγούδησε ένα τραγούδι σιγανό και ύπουλο, ως ακολούθως:
Οσα γράφουν τα βιβλία του Αγίν Χαμαντανί
Απ' τα μάτια σου τ' ακούω με το Σίγμα και το Νι
Κι απ' τα φρύδια, τα μαλλιά σου, τον λαιμό, τα δυο σου χείλη
Που μιλούν την Εσπεράντο και τη γλώσσα Σουαχίλι.
Κι ένας μικρός μιγάδας από την Μαλαισία, γύρω στα 12, που τον είχαν να κρατάει τσίλιες, συνόδευε τη μελωδία μ' έναν αυλό του Πάνα. Και δύο νεαροί υπασπιστές, που συμμετείχαν στην παντομίμα, υποδύονταν τα δελφίνια, έχοντας υπ' όψιν τους ότι το ανθρώπινο σώμα αποτελείται κατά 73% από νερό, σύμφωνα με την αναλογία ξηράς/θάλασσας στην επιφάνεια του πλανήτη. Και τρεις γέροι υπηρέτες σκόρπιζαν πίδακες από χαρτοπόλεμο στο χρώμα των αστεριών, έχοντας υπ' όψιν τους ότι, ορισμένες νύχτες του καλοκαιριού μπορείς να δεις, στον ουρανό, μέχρι και 6.000 αστέρια. Και πολλές γριές σκλάβες σείονταν πέρα-δώθε μουρμουρίζοντας και μιμούμενες τον ήχο του φλοίσβου, έχοντας υπ' όψιν τους ότι ο άνθρωπος πρέπει να αγαπά και να συμβουλεύεται τα πνεύματα των απογόνων του, όχι των προγόνων του.
Οπότε, ενέδωσε η Νισέρινα, ο δε Σαμίρ τής το έκανε γλυκά (φι-φι-φι-φίου), περίπου όπως μπαίνει το ποδαράκι του παιδιού σε μια κάλτσα, πράγμα που είχε σαν συνέπεια την απέραντη απογοήτευση του πρίγκιπα Σαχριμάν, που έβαλε το βιβλίο του στη μασχάλη και αποχώρησε διακριτικά. Και στο παλάτι, στο δροσερό του δωμάτιο που τα ανοιχτά του παράθυρα και οι φεγγίτες έβλεπαν το γαλάζιο, και ενώ έξω απ' τα τείχη ο άνεμος φτερνιζόταν, κάθισε και έκλαψε και αναλογιζόταν τη μοίρα του και προσπαθούσε να ξεφυλλίσει (φιρφιρφίου...) το βιβλίο για να περάσει η ώρα αλλά βεβαίως ήταν αδύνατο διότι οι λέξεις χόρευαν τώρα καβαλικεύοντας καθεμιά την επόμενη και οι τελείες πανικοβλήθηκαν ξαφνικά και ο αέρας δυνάμωσε χτυπώντας με τις ριπές του τις πιο απαίσιες σκέψεις. Ετσι διδάχτηκε ο ανόητος πρίγκιπας Σαχριμάν ότι οφείλει, στις διακοπές, να 'χει μαζί του βιβλία όχι από αυτά που τυπώθηκαν αλλ' από κείνα που δεν έχουν γραφτεί ακόμη.
Το πνεύμα των καιρών είναι το Α και το Ω. Τα δε Ζ και Ξ είναι οι βλεφαρίδες του, που τις κατεβάζει ώστε εμείς να ονειρευόμαστε. Αμήν!
                      ΕΥΓΕΝΙΟΥ ΑΡΑΝΙΤΣΗ
                   [ΠΑΡΑΔΟΞΑ Ελευθεροτυπίας] 

Περικλής Πανταζής, Αγυιόπαις των Αθηνών τρώγων υδροπέπονα


     φέτο το καλοκαιράκι...τι..;

    ιούλιος...


                  ΕΙΣ ΤΗΝ ΟΔΟΝ ΤΩΝ ΦΙΛΕΛΛΗΝΩΝ
        Mια μέρα που κατέβαινα στην οδόν των Φιλελλήνων, μαλάκωνε η άσφαλτος κάτω απ' τα πόδια και από τα δένδρα της πλατείας ηκούοντο τζιτζίκια, μέσ' στην καρδιά των Aθηνών, μέσ' στην καρδιά του θέρους.
      Παρά την υψηλήν θερμοκρασίαν, η κίνησις ήτο ζωηρά. Aίφνης μία κηδεία πέρασε. Oπίσω της ακολουθούσαν πέντε-έξη αυτοκίνητα με μελανειμονούσας, και ενώ στα αυτιά μου έφθαναν ριπαί πνιγμένων θρήνων, για μια στιγμή η κίνησις διεκόπη. Tότε, μερικοί από μας (άγνωστοι μεταξύ μας μέσ' στο πλήθος) με άγχος κοιταχθήκαμε στα μάτια, ο ένας του άλλου προσπαθώντας την σκέψι να μαντεύση. Έπειτα, διαμιάς, ως μία επέλασις πυκνών κυμάτων, η κίνησις εξηκολούθησε.
      Ήτο Iούλιος. Eις την οδόν διήρχοντο τα λεωφορεία, κατάμεστα από ιδρωμένον κόσμο ― από άνδρας λογής-λογής, κούρους λιγνούς και άρρενας βαρείς, μυστακοφόρους, από οικοκυράς χονδράς, ή σκελετώδεις, και από πολλάς νεάνιδας και μαθητρίας, εις των οποίων τους σφικτούς γλουτούς και τα σφύζοντα στήθη, πολλοί εκ των συνωθουμένων, ως ήτο φυσικόν, επάσχιζαν (όλοι φλεγόμενοι, όλοι στητοί ως Hρακλείς ροπαλοφόροι) να κάμουν με στόματα ανοικτά και μάτια ονειροπόλα, τας συνήθεις εις παρομοίους χώρους επαφάς, τας τόσον βαρυσημάντους και τελετουργικάς, άπαντες προσποιούμενοι ότι τυχαίως, ως εκ του συνωστισμού, εγίνοντο επί των σφαιρικών θελγήτρων των δεκτικών μαθητριών και κορασίδων αυταί αι σκόπιμοι και εκστατικοί μέσα εις τα οχήματα επαφαί - ψαύσεις, συνθλίψεις και προστρίψεις.
      Nαι, ήτο Iούλιος· και όχι μόνον η οδός των Φιλελλήνων, μα και η Nτάπια του Mεσολογγιού και ο Mαραθών και οι Φαλλοί της Δήλου επάλλοντο σφύζοντες στο φως, όπως στου Mεξικού τας αυχμηράς εκτάσεις πάλλονται ευθυτενείς οι κάκτοι της ερήμου, στην μυστηριακή σιγή που περιβάλλει τας πυραμίδας των Aζτέκων.
      Tο θερμόμετρον ανήρχετο συνεχώς. Δεν ήτο θάλπος, αλλά ζέστη - η ζέστη που την γεννά το κάθετο λιοπύρι. Kαι όμως, παρά τον καύσωνα και την γοργήν αναπνοήν των πνευστιώντων, παρά την διέλευσιν της νεκρικής πομπής προ ολίγου, κανείς διαβάτης δεν ησθάνετο βαρύς, ούτε εγώ, παρ' όλον ότι εφλέγετο ο δρόμος. Kάτι σαν τέττιξ ζωηρός μέσ' στην ψυχή μου, με ηνάγκαζε να προχωρώ, με βήμα ελαφρόν υψίσυχνον. Tα πάντα ήσαν τριγύρω μου εναργή, απτά και δια της οράσεως ακόμη, και όμως, συγχρόνως, σχεδόν εξαϋλούντο μέσα στον καύσωνα τα πάντα - οι άνθρωποι και τα κτίσματα - τόσον πολύ, που και η λύπη ακόμη ενίων τεθλιμμένων, λες και εξητμίζετο σχεδόν ολοσχερώς, υπό το ίσον φως.
      Tότε εγώ, με ισχυρόν παλμόν καρδίας, σταμάτησα για μια στιγμή, ακίνητος μέσα στο πλήθος, ως άνθρωπος που δέχεται αποκάλυψιν ακαριαίαν, ή ως κάποιος που βλέπει να γίνεται μπροστά του ένα θαύμα και ανέκραξα κάθιδρως:
      "Θεέ ! O καύσων αυτός χρειάζεται για να υπάρξη τέτοιο φως ! Tο φως αυτό χρειάζεται, μια μέρα για να γίνη μια δόξα κοινή, μια δόξα πανανθρώπινη, η δόξα των Eλλήνων, που πρώτοι, θαρρώ, αυτοί, στον κόσμον εδώ κάτω, έκαμαν οίστρο της ζωής τον φόβο του θανάτου".
                                                                   Ανδρέας Εμπειρίκος
                                 κ. τσόκλη: εκρηγνυόμενα καρπούζια


     αύγουστος...


7ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ :


    4seasons: kalokairi...



     Ρέθυμνο, καλοκαίρι του 1992...

     Summer time in Prague...

      
     Summer time παντού...

ΥΓ
                Η αγάπη μου για τα τζιτζίκια

Το παρελθόν είναι για μένα δύο χάρτες, ο ένας πάνω στον άλλο. Στον έναν καταγράφονται όλοι οι χειμώνες από την ημέρα που γεννήθηκα μέχρι σήμερα και στον άλλο, ανάποδα, όλα τα καλοκαίρια από το φετινό μέχρι εκείνο του έτους ένα της ζωής μου. Οι χάρτες αυτοί δεν είναι επιτελικοί, δεν έχουν κέντρο· ορίζονται από μια αφηρημένη κυκλοφορία καταστάσεων που πηγάζουν από την ίδια τους την εμπειρική επιμονή να επανέρχονται ζητώντας λησμονιά και νοσταλγία αντίστοιχα. Ο πρώτος χάρτης είναι γκρίζος και δυσανάγνωστος· ο δεύτερος λάμπει μ' ένα οξύ γαλάζιο φως, τόσο σκληρό ώστε οι ενδείξεις και τα ονόματα, οι δρόμοι και τα υψόμετρα, εξαφανίζονται. Το φως λοιπόν είναι Πραγματικό, πέρα από κάθε γλωσσική σημασία: το φως, κατά κάποιον τρόπο, είναι αυτό που πρέπει να λείπει ώστε να έχει ο χάρτης νόημα.
Το φως διαθέτει δική του γεύση, που θα μπορούσαμε να την συγκρίνουμε μ' εκείνη του αλατιού στην αλισάχνη των βράχων, και όσο για το απιτικό του ισοδύναμο, ας πούμε ότι συγγενεύει με την αίσθηση του καραβόπανου όταν το αγγίζουν οι ρώγες των δαχτύλων. Ισως αυτή η κάπως απόκρυφη αναλογία να ποικίλει από άνθρωπο σε άνθρωπο, όμως κανείς δεν θα αμφέβαλλε ότι τουλάχιστον ο ήχος του, ο ήχος αυτού του καλοκαιρινού φωτός για το οποίο μιλάω, είναι το τερέτισμα του τζίτζικα, το ίδιο μ' εκείνο που αντηχεί στο όνομά του. Ηχος ενός παράδοξου και περίπλοκου μουσικού οργάνου στη βάση της κοιλιάς, με την ίδια την κοιλιά σε θέση ηχείου. Ποιητική αδεία, το χαρακτηρίζουν σαν τραγούδι, επειδή το τζιτζίκι είναι το αγαπημένο σύμβολο των ποιητών της Μεσογείου, όμως θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελεί μοιρολόι, ομηρική εξιστόρηση, απλό βόμβο, ή και ρύπανση της μεσημεριανής ησυχίας. Κοιμάσαι; Ξύπνα και ξανακοιμήσου.
Η ετυμηγορία κυμαίνεται ανάλογα με τον άνθρωπο και υπάρχουν επαμφοτερίζουσες καταστάσεις, όπως συμβαίνει για παράδειγμα με τα παιδιά που η ψυχή τους βασανίζεται από την κυκλοθυμική δικαιοδοσία του ηθικού νόμου. Αν και τα λάτρευα τα τζιτζίκια, αφού ήταν σύμβολο καλοκαιριού, δηλαδή ελευθερίας, τα βασάνιζα κι εγώ, μαζί με τους άλλους της παρέας, όχι βέβαια με σαδισμό, απλώς τα πιάναμε απαλά στη χούφτα, σκαρφαλώνοντας στα δέντρα και επιχειρώντας έναν αιφνιδιασμό από τα μετόπισθεν του κάθε ανύποπτου βάρδου, στη δε συνέχεια τα μετρούσαμε σαν σε διαγωνισμό, ή απειλούσαμε τα κορίτσια ότι θα τα ρίχναμε στα μαλλιά τους. Εκείνες στρίγκλιζαν υστερικά κι εμείς επαληθεύαμε έτσι τον βαθμό πίεσης του ελατηρίου πάνω στο οποίο η διαφορά των φύλων θα οικοδομούσε μια μέρα την ετοιμόρροπη ιδέα του γάμου, λες και το ουρλιαχτό ξεπηδούσε από το σημείο G.
Μετά αφήναμε τα υπέροχα ζωντανά λάφυρα να πετάξουν επιστρέφοντας στα δέντρα τους, όπως κάνουν οι Αμερικάνοι με τις πέστροφες. Μόνον που αυτοί το κάνουν από σεβασμό στον κανόνα της πολιτικής ορθότητας, ενώ εμείς θέλαμε μάλλον να δούμε το χέρι μας να σηκώνεται στον αέρα σαν το STOP ενός μεθυσμένου τροχονόμου, το οποίο μετατρέπεται σε αγέρωχο χαιρετισμό προς τον παραβάτη.
Είναι μια αλήθεια που την ξέρουν όλες οι μανάδες, ότι προκειμένου να κοιμηθεί ο άνθρωπος πρέπει κάποιος να ξαγρυπνάει για χάρη του, τέτοια ήταν ανέκαθεν η λειτουργία όλων των νανουρισμάτων. Το τζιτζίκι είν' αυτό που ξαγρυπνάει ώστε να κοιμάται, τα μεσημέρια του καλοκαιριού, αυτός που ονειρεύεται τη μάνα του τη φύση. Τώρα πια, μαζί με τη συνήθεια της σιέστας, για την οποία ο μεσογειακός άνθρωπος, χτυπημένος από την παράνοια του μοντέρνου μεγαλείου, έχει αρχίσει να ντρέπεται, εξαφανίζεται και το είδος Cicada plebeja, Τέττιξ ο πληβείος. Στο σπίτι μου, γύρω απ' το οποίο στέκονται αμήχανα ένα σωρό δέντρα, το πρώτο τζιτζίκι αντήχησε στις 13 Ιουλίου. Μέχρι τότε κοιμόμουν λυπημένος, μ' άλλα λόγια η λύπη ξαγρυπνούσε ώστε να μπορέσω να παραδοθώ στον ύπνο. Εξ ου και αυτού του είδους η λύπη, με την οποία σας ταλαιπωρώ σήμερα, είναι κουρασμένη αλλά και τρυφερή, όπως μια μάνα που θηλάζει.
Το αγαπάω το τζιτζίκι ακόμη περισσότερο, τώρα πια, επειδή ο χάρτης του καλοκαιριού έχει αρχίσει να γίνεται σκοτεινός και δύσβατος, κι αυτό το πλάσμα τον φωτίζει με μια φλόγα μυστικής αντίστασης κατά της αισχρής και απάνθρωπης βιασύνης που υποτίθεται ότι πρέπει να μας συνοδεύει σαν κάτι ιδανικό. Στην αισώπεια διάστασή του, είναι το σύμβολο της ανέμελης ευτυχίας, αυτής της ήσυχης αγάπης για το Είναι, σε αντιδιαστολή προς το άγχος του Γίγνεσθαι, η οποία χαρακτηρίζει την Ανατολή. Τρομερή κοινοτοπία, το τζιτζίκι δεν δίνει τίποτα για εκμετάλλευση, κι έτσι τραβάει επάνω του τη μνησίκακη περιφρόνηση του νεόπλουτου κατεστημένου. Παραμένοντας το έμβλημα του παρόντος, η ενσάρκωση της αθρόας τωρινής στιγμής, δηλαδή αυτού που μας άρπαξαν, ενοχλεί την αυταρέσκεια των αρπακτικών -κι εμείς, με συγχωρείτε για τη έκφραση, τους έχουμε γραμμένους εκεί που ξέρουν.
Να κι ο Ανιέλι, ο έξυπνος ιταλός κροίσος που δωροδόκησε κάτι παιδάκια του χωριού, στους Παξούς, το 1977, για να μαζέψουν όλα τα τζιτζίκια γύρω απ' τη μεγαλοπρεπή του έπαυλη, επειδή ο θόρυβος λέει ενοχλούσε τους υψηλούς προσκεκλημένους που το πέρασαν για ροχαλητό του Θεού. Εκεί, στη Λάκκα, ακόμη το θυμούνται. Λέω έξυπνος διότι δεν τους έδωσε τη δουλειά κατ' αποκοπήν, αλλά υποσχέθηκε μία δραχμή για κάθε έντομο, γεγονός που ενθάρρυνε την κινητικότητα ώσπου τα παιδιά γέμισαν πέντ' έξι τεράστιες σακούλες με τζιτζίκια και του τα πήγαν. Οι υπηρέτες τα πέταξαν στα σκουπίδια. Θυμίζω το όνομα: Τζίτζικας ο πληβείος.
«Σακούλες», «σκουπίδια», «Ανιέλι», υποχρεώνομαι να μεταχειριστώ κακόηχες λέξεις σήμερα, αλλά δεν γινόταν αλλιώς· η περίφραση έχει τα όριά της.
                                                 του Ευγένιου Αρανίτση, «Παράδοξα» Ελευθεροτυπίας