γύφτοι/τσιγγάνοι/αθίγγανοι/ρομά (κι αν είμαι ρομ ....μη με φοβάσαι...)

Rom : από την ομώνυμη ταινία του μενέλαου καραμαγγιώλη:

τραγουδούν Δώρα Μασκλαβάνου, Κώστας Παυλίδης σε μουσική Ν. Κυπουργού

Jastar Amenge Dur [έλα να πάμε μακριά]

ΓΚΑΤΖΟ ΝΤΙΛΟ: ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΚΟΜΑ ΓΕΛΑΣΤΟΙ ΤΣΙΓΓΑΝΟΙ

Dom za vesanje/Time of the Gypsies/ο καιρός των τσιγγάνων...

και το εμβληματικό Ederlezi...

EDERLEZI : το τραγούδι/η γιορτή της άνοιξης, του Αη Γιώργη

η μετάφραση κι η ιστορία του τραγουδιού από : wikipedia   και    stixo-mythia

...''ο πιο σκληρός καιρός των τσιγγάνων''

στον καιρό των τσιγγάνων

ΕΞΑΝΤΑΣ: Χωρίς πατρίδα καμιά

Έλληνες τσιγγάνοι, ερασιτεχνικό ντοκιμαντέρ

ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ:

Και αν είμαι Ρομ μη με φοβάσαι.. [Ελευθεροτυπία]

Οι Έλληνες Ρομ - Τσιγγάνοι [7ΗΜΕΡΕΣ Καθημερινής]

η κατάσταση των τσιγγάνων στην ελλάδα

αφιέρωμα από διαπολιτισμικό δημοτικό σχολείο

        ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ

Μπρούτζινος γύφτος -- τράλαλα! --

τρελὰ πηδάει κεῖ πέρα, χαρούμενος ποὺ ἐδούλευε

τὸν μπροῦτζον ὅλη μέρα

καὶ πού 'χει τὴ γυναῖκα του

χτῆμα του καὶ βασίλειο.

Μπρούτζινος γύφτος -- τράλαλα! --

δίνει κλοτσιὰ στὸν ἥλιο!

        ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ

...Εμένα ο ίσιος δρόμος είν' αυτός που θα με έφερνε

στους γύφτους χαροκόπους που αγεροζούν ελεύθεροι

κι από θεούς κι από ανθρώπους...

                    Η Γύφτισσα

Μωρή τσιγγάνα γύφτισσα για πιάσε µου το χέρι

πες µου κ΄ εµέ  τη µοίρα µου κανείς δε µας κοιτάζει

µου τρώει γιαγκίνι την καρδιά και το κορµί µαράζι,

κι ο λογισµός µου τι ποθώ, τι θέλω δεν το ξέρει.

Συρτό σαν άγρια µουσική γρικώ το λάληµά σου,

κ΄ είναι γητεύτρα η όψη σου,  δοξεύτρα είν΄ η ματιά σου, 

κ' είμαι πρωτάρης, ντροπαλός, τσιγγάνα καταλύτρα...

Πάμε ν' αποτελειώσης μου της μοίρας τα γραμμένα 

στη ρίζα της χοντρής ελιάς που κάνει τη μεσίτρα

σ' όλα τα ταίρια, σαν εσέ, κ' εμέ, τ' αφωρισμένα...

με μια γύφτισσα συνομιλεί κι ο Γιώργης Παυλόπουλος :

  ΤΗΣ ΓΥΦΤΙΣΣΑΣ

                

                     Στην Ανθή

Είπα σε μια Γύφτισσα

θέλω να γίνω γύφτος

να σε πάρω

Μπορείς μου λέει να φας για βράδυ

χόρτα πικρά χωρίς αλάτι

κι έπειτα να πλαγιάσεις;

Μπορώ της λέω

Μπορείς μου λέει να πλαγιάσεις

χωρίς να κλαις από το κρύο

πάνω στην παγωμένη λάσπη;

Μπορώ της λέω

Μπορείς μου λέει πάνω στη λάσπη

να μου ανάψεις το κορμί

και να το κάνεις στάχτη;

Αυτό κι’ αν το μπορώ της λέω

Μπορείς μου λέει τη στάχτη μου

να τη ρίχνεις στο κρασί σου

για να μεθάς πολύ, να με ξεχνάς;

Όχι αυτό, δεν το μπορώ της λέω

Γύφτος δε γίνεσαι μου λέει.

   

    Κ. ΠΑΛΑΜΑΣ :Ο ΔΩΔΕΚΑΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΓΥΦΤΟΥ

το κείμενο : ΕΔΩ

Ενδιαφέρουσες προσεγγίσεις από τους :

Α. Χουρμούζιο και Κ.Θ. Δημαρά 

και την εργασία :

ΟΙ ΓΥΦΤΟΙ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ :  ΕΔΩ

                

                  ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ  

                                                           

∆υο ποιητικά κείµενα για τους Τσιγγάνους

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ:          σελίδα   7 

O «γλωσσικός» ρατσισµός. 7

Οι Γύφτοι στη Νεοελληνική Λογοτεχνία:  Η προϊστορία του θέµατος. 17

ΚΕΦΑΛΑΙΟ   ΠΡΩΤΟ:   ΟΙ ΓΥΦΤΟΙ ΣΤΟ ∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥ∆Ι. 21  

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΥΤΕΡΟ: ΟΙ ΓΥΦΤΟΙ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΑΣΜΕΝΟΥ ΑΙΩΝΑ  24

1. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης: Αθανάσης ∆ιάκος. 24

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ:  ΟΙ ΓΥΦΤΟΙ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ  ΤΟΥ ΑΙΩΝΑ ΜΑΣ:  29

1.1. Οι γύφτοι στην ποίηση του Κ. Παλαµά 29 

1.2. Ο ∆ωδεκάλογος του Γύφτου.  30

1.2.α. Οι καταβολές. 30

1.2.β.Ο ποιητής για το έργο του. 35

1.2.γ.  Η Κριτική για το ∆ωδεκάλογο.  37

1.2.δ. Οι δώδεκα Λόγοι. 38 

1.2. ε. Η συµβολική µορφή του Γύφτου 59

1.2.στ.  Συµπερασµατικά. 63

2. Οι γύφτοι στην ποίηση του Γρυπάρη. 64 

3. Ο γύφτος του Άγγελου Σικελιανού. 66

4. Μια παρένθεση: Οι γύφτοι του Μ. Αναγνωστάκη. 71 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: ΟΙ ΓΥΦΤΟΙ ΣΤΗΝ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ 19^ου ΑΙΩΝΑ: 73

1.  Αλέξανδρου Παπαδιαµάντη: Η Γυφτοπούλα. 73

2.  Γεωργίου ∆ροσίνη: Το βοτάνι της αγάπης.  93

3.  Γ. Βιζυηνού: Ποίος ήτον ο φονεύς του αδελφού µου. 117 

  

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: Η ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΑΙΩΝΑ ΜΑΣ:

 

Κώστα Καρκαβίτσα: «Το µπουρί του Καραφάνταλου» 120

Αντ.Τραυλαντώνη: Ο Γυφτοδάσκαλος 121

Η γέννηση της προλεταριακής συνείδησης 125

1. ∆ηµήτρη Χατζή: «Ο Σιούλας ο Ταµπάκος». 125

2.  Μενέλαου Λουντέµη: Αυτοί που φέρανε την καταχνιά . 131 

3.  Μάριου Χάκκα: «Φυλετική αφύπνιση».           141 

4.  Χριστοφ.Μηλιώνη: [Οι γύφτοι στον εµφύλιο] 148

5.  Σωτ. ∆ηµητρίου: [Οι γύφτοι οργανοπαίχτες] 149

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ:  Με το λόγο του Παλαµά: 153

Οι γύφτοι γενικά. 153                

Επίθετα -χαρακτηρισµοί γύφτων 161

ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΤΣΙΓΓΑΝΟΥ ΣΕ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ-ΝΕΟΥΣ


Σχέδιο διδακτικής παρέμβασης

Κλασσικό εικονογραφημένο

Κατεβαίνουν τὶς σκάλες, ἀνοίγουν τὶς πόρτες,

βγαίνουν, ἕνας μὲ τὸ μαχαίρι κι ἕνας μὲ τὸ

ταγάρι κι ἕνας μὲ μιὰ μαγκούρα· ὁ τόπος γέ-

μίζει φυσαρμόνικες. Παιδιὰ ντυμένα μαρκι-

σίες τρέχουν ξεμαλλιασμένα, τὸ στόμα τους

μὲ κοκκινάδια.

Ἡ κακιὰ μάγισσα τοὺς ἔχει ὅλους στὸ χέρι.

Φαίνεται καθαρὰ τὸ μῆλο κι ἡ δαγκωματιά,

γιατί ὅλα τὰ παραμύθια ἔχουν ἕνα δαγκωμένο

μῆλο, κι ἡ γιαγιά μου μιὰ τσέπη γεμάτη πρό-

πολεμικὰ παιδιὰ μὲ στρογγυλὰ παπούτσια κι

ἄσπρα καπέλα. Πεισματάρικες πεφανέικες

φάτσες τοῦ χίλια ἐνιακόσια τριάντα.

Καθαροδευτέρα. Φωτογραφία ἀπὸ τὴν ἐκδρο-

μὴ τοῦ Σωματείου. Οἱ ἄντρες κοιτᾶνε ἴσια

μπροστὰ κι ἀγριεύονται. Ὁ Παναγής, ὁ Σταύ-

ρακας, τὸ Μαρικάκι.

Ἔλεγε πὼς τὴν κάναν νύφη ἕντεκα χρονῶν,

ὅλο τὸ σόι μὲ τὸ ζόρι. Μετὰ διαδώσανε πὼς

κλέφτηκε, γιατί ἡ σταυροβελονιὰ εἶναι ἕνα

παλιὸ ἑλληνικὸ κέντημα, ποὺ τοὺς κάνει ὅλους

τετράγωνους κι ἄγαρμπους, ὥσπου ἀνοίγει μιὰ

πόρτα, καὶ βλέπεις κάποιον, μαχαιρωμένο.

Εἶναι λοιπὸν περίεργο πὼς ὅλα τοῦτα βρίσκου-

νὲ δρόμο καὶ ξαναγυρνᾶνε μὲς στὸν ὕπνο σου,

ἐκεῖ ποὺ πᾶς πιὰ νὰ σιγουρευτεῖς ὅτι ἡ μάνα

σου σ’ ἀγόρασε ἀπὸ κάτι γύφτους.

                                     Τζένη Μαστοράκη