μάσκα δεν έχω να γυρνώ στο καρναβάλι ετούτο...πρόσωπα-προσωπεία

Ο άνθρωπος είναι λιγότερο ο εαυτός του όταν μιλάει ως ο εαυτός του. Δώσ’ του μια μάσκα και θα σου πει την αλήθεια. 
        Man is least himself when he talks in his own person. Give him a mask, and he will tell you the truth

                                Oscar Wilde

                                        Μίλτος Σαχτούρης

                                                           

Τα ποιήματά μου δεν είναι απαισιόδοξα. Απεναντίας, είναι σαν τα ξόρκια. Ξορκίζουν το κακό. Μοιάζουν με μάσκες αφρικάνικες. Με μάσκες ζώων και προγόνων, για να ξορκιστεί ο θάνατος. Όπως συμβαίνει απαράλλαχτα και με τις μάσκες των ιθαγενών.

                                                                                             Μ. Σαχτούρης

ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΕΙΟΥ[Δ.Μήττα] : παρουσίαση των πολλών πλευρών της έννοιας ''μάσκα'' (θεατρική,θρησκευτική,καρναβαλιού κ.ά.)

         απόσπασμα από την εισαγωγή:

''Προσωπείο φορά ο θεός, λ.χ. ο Διόνυσος, ο νεκρός, ο πιστός, ο μύστης, ο ηθοποιός, ο κλόουν, ο δήμιος, ο μεταμφιεσμένος του καρναβαλιού. Μιλούμε ακόμη για μάσκα ομορφιάς, αυτή δηλαδή που θα επιτρέψει τη διατήρηση μιας κατάστασης και την ανάσχεση του χρόνου, για μάσκα οξυγόνου που δίνει ζωή. μιλούμε για μάσκες προστατευτικές από αέρια, για μάσκα ξιφασκίας, τεχνιτών όπως οι οξυγονοκολλλητές, πυροσβεστών, δυτών αλλά και για τις μάσκες του αθλητισμού, εννοώντας τα φάρμακα ή τα φαρμάκια που μπορεί να πάρει ένας αθλητής για να ανεβάσει την απόδοσή του αλλά και που δρουν στα νεφρά σαν φίλτρο μη επιτρέποντας την ανίχνευση στα ούρα των απαγορευμένων ουσιών κατά τον αντιντόπινγκ έλεγχο. Μάσκα ονομάζεται και το κυρτό μέρος της πλώρης ενός σκάφους από την καρίνα μέχρι το ανώτερο κατάστρωμα, όπου χτυπούν τα κύματα κατά την κίνηση του πλοίου. Μιλούμε ακόμη για μασκάρισμα στη φωτογραφία –επιτρέπει στον φωτογράφο να σκιάσει περισσότερο ένα μέρος της φωτογραφίας και να φωτίσει ένα άλλο, να αναδείξει κάτι σκοτεινιάζοντας κάτι άλλο-, μιλούμε για το προσωπείο της Κου Κλουξ Κλαν, του κλέφτη και του τρομοκράτη, του καταδότη, του χούλιγκαν και των ράμπο, για τον άνθρωπο με το σιδερένιο προσωπείο, τον Ζορό και το Φάντασμα της Όπερας που κρύβει το παραμορφωμένο πρόσωπό του πίσω από μια μάσκα…

«Οι μάσκες σχετίζονται με την απόκρυψη των χαρακτηριστικών και την ελευθερία ή και την ασυδοσία που πηγάζει από την ανωνυμία», έγραψε ο Αρίστος Γιαννόπουλος σε άρθρο του με τίτλο «Μάτια ερμητικά κλειστά» στο Έψιλον, 09.03.2003. Στο ένθετο της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας «Η τέχνη της ζωής» της ίδιας ημέρας, ο Άρης Μαλανδράκης υπέγραψε ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενο με τίτλο «Τα πρόσωπα της μάσκας» (σ. 10-11), κάνοντας αναφορά στη χρήση της στις κινηματογραφικές ταινίες: ερωτική ή επικίνδυνη, χαρμόσυνη και εορταστική στα μιούζικαλ και τις κωμωδίες. Στο δημοσίευμα αυτό ο Μαλανδράκης κάνει μια πολύ ενδιαφέρουσα αντιπαραβολή. Στην ταινία «Ο άνθρωπος με τη σιδερένια μάσκα» (1998) ο ήρωας, τον οποίο υποδύεται ο Λεονάρντο ντι Κάπριο, επιμένει: «Εγώ φοράω τη μάσκα, δεν με φοράει αυτή». Συχνά, όμως, «η μάσκα διαμορφώνει το πρόσωπο (και τον χαρακτήρα αυτού που τη φοράει». Για παράδειγμα, στην ταινία «Μάσκα» του 1994 ο δειλός τραπεζικός κλητήρας, τον οποίο υποδύεται ο Τζιμ Κάρεϊ, «φορώντας την… αυτοκόλλητη μάσκα αρχαίου θεού των τεχνασμάτων και της απάτης», μετατρεπόταν σε υπερήρωα των καρτούν (Εικ. 49). «Στον ιδιότυπο ανταγωνισμό προσώπου και προσωπείου, το δεύτερο αναδεικνύεται τις περισσότερες φορές νικητής. […] Όσο δημοφιλές κι αν είναι το πρόσωπο του πρωταγωνιστή, η μάσκα που το καλύπτει κερδίζει – κατά κανόνα – τη μάχη των εντυπώσεων».

Σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει ο Κώστας Καζάκος, με αφορμή το ανέβασμα του έργου του Έντουαρντ Άλμπι Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ, είπε: «Είναι συγκλονιστικός ο τρόπος που ανατέμνει [ο Άλμπι] την περιπέτεια του ανθρώπου. Το μόνο αισιόδοξο μέσα σ’ αυτήν την αδιέξοδη κατάσταση είναι το πέταγμα της μάσκας, το θαρραλέο κοίταγμα της αλήθειας». Σε αυτήν την περίπτωση η μάσκα, το κοινωνικό προσωπείο είναι συνυφασμένο με τη μη αλήθεια και τον φόβο να τη δει και να την αντέξει κάποιος. Από την άλλη πάλι, φορώντας ο μασκαράς τη μάσκα του, και με όργανο το γέλιο, ξεδιπλώνει πτυχές του Είναι που του είναι απαγορευμένες, άγνωστες, μυστικές, ξεπερνώντας τον φόβο της κοινωνικής κατάκρισης. Και βέβαια, γνωστή είναι η θλίψη που προκαλεί το χαμογελαστό πρόσωπο του κλόουν με τα ζωγραφισμένα δάκρυα. "

ΜΑΣΚΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΕΙΑ: βίντεο

μεταμφίεση και απόκρυψη

Φουρτουνιασμένη, στείρα μου πηγή

αόρατε, μαύρε καβαλάρη,

το καρναβάλι τέλειωσε κι αυτοί

μάσκες πουλάνε στο παζάρι...

μάσκες περσόνες και προσωπεία

   μασκαρευόμαστε προσωπα;

Ξυπνάω με φωνές γιατί άρχισες χωρίς εμένα καρναβάλι

τι στολή να βάλω τι να φορέσαν άραγε όλοι οι άλλοι

λες να 'χουν χρώματα πολλά και φινετσάτα και τεράστια καπέλα

θέλω να 'μαι μοναδικός και αντί για μάσκα να φορέσω εσένα τρέλα.

Γιορτή γιατί Γιατί γιορτή να γίνουν άτρωτοι οι τρωτοί

Τρελές χαρές, βουβές φωνές βγάλε τη μάσκα σου και δες.

Μοιάζεις κακός πωπω μια μάσκα που τη βρήκες πες και εμένα

όσα φοράω κλεμμένα είναι και σκισμένα

πες μια κουβέντα να σ' ακούσω τρόμαξέ με

μέσα στα μάτια να με σκιάξεις κοίταξέ με.

Μα δε μπορείς κακό να γίνεις αλήθεια δε μπορείς

Για κοίτα εκείνον με τ' αγγέλου τα φτερά που όλο γελάει

κρύβει τα μάτια του και μοιάζει μια χαρά ενώ πονάει

και αν του φωνάξεις να γυρίσει να κοιτάξει

δε θα γουστάρει το παράδεισο, θ' αλλάξει.

Ένα καπέλο θα φορέσει γεμάτο με φτερά

και θ' αρχίσει να χορεύει με τους άλλους στην πυρά

κι αυτός που καίνε πόσο μου μοιάζει

και μονάχα που το σκέφτομαι αλήθεια με τρομάζει.

Βρες μου μια μάσκα να φορέσω ότι να 'ναι να σωθώ

και μια στολή να μοιάζω σαύρα να συρθώ

ή καμιά φούστα καμιά τσάντα καμιά κάλτσα

να μοιάζω πόρνη που ξεχύθηκε στην πιάτσα.

Κάνε ότι να 'ναι να ξεφύγω απ' τη φωτιά άσε με λάσκα

έκανα λάθος που δε φόρεσα μια μάσκα.

Στο καρναβάλι ρε που πας

χωρίς μάσκα και στολή ρε να φοράς.

Κι αφού το διάλεξες, να πας

θα 'σαι μόνος μες στους μόνους θα πονάς.

Γι' αυτό λοιπόν φοράω την πρώτη μάσκα εκείνη που θα βρω

το πήρα απόφαση πως πρέπει να χωθώ μες στον χορό

κι αν τους φοβίσω και εγώ με τη σειρά μου

τότε θα 'ναι ταιριαστή επάνω μου η φορεσιά μου.

Κι αν τους κάνω να γελάσουν και ξεσκάσουν

μπορεί τη φάτσα μου για πάντα να ξεχάσουν

και να θυμούνται αυτή τη μάσκα τη γελοία που φοράω

και θα μπορέσω με τους άλλους άνετα να περπατάω.

Δε θα φοβάμαι και δε θα ντρέπομαι για μένα

θα 'ναι τριγύρω μου τα πάντα ευτυχισμένα

δε θα ζηλεύω αυτά που φόραγαν οι άλλοι

θα συνηθίσω εδώ κοντά σου καρναβάλι.

Τέλος καλό όλα καλά

η μάσκα ταίριαξε καλά.

για τα προσωπεία του ''face-book'':
εικονική πραγματικότητα και ψυχολογία του διαδικτύου
τα κοινωνικά δίκτυα της μοναξιάς

φορώντας μάσκα για να γλιτώσεις αδιάκριτα βλέμματα

κινημ/φος:η ανεξερεύνητη γοητεία της μάσκας

τα μυστικά των κόμικς Χ

ANONYMOUS: ποιοι είναι και σε τι αποσκοπούν;
ο άνθρωπος πίσω από τη μάσκα
η μάσκα των αγανακτισμένων