ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ,εισαγωγικές παρατηρήσεις

 Ερωτήματα προς διερεύνηση

→ Σχέσεις δύο φύλων: ποιες είναι οι μορφές τους;

πχ σχέση εργασιακή, φιλική,………………………………………

→ Ποια χαρακτηριστικά διαμορφώνουν μια ιδανική σχέση;

Πχ διάλογος,……………………………………………………

→ Ποια είναι η πραγματικότητα;

Ποια εικόνα/αντίληψη έχει ο άντρας για τη γυναίκα κι η γυναίκα για τον άντρα;

Πώς συμπεριφέρεται ο ένας στον άλλο;

→ Πώς επηρεάζει τις σχέσεις ανδρών-γυναικών η κοινωνία και η εποχή στην οποία ζουν;

→ Η τέχνη και ειδικότερα η λογοτεχνία πώς παρουσιάζει τα δύο φύλα;

    Αναπαράγει ή ανατρέπει τις καθιερωμένες αντιλήψεις και πρακτικές ;

[πχ Όμηρος: Ελένη, Ανδρομάχη-Έκτορας,Πηνελόπη-Οδυσσέας.......
      Ευριπίδης: Ελένη-Μενέλαος,Άλκηστις-Άδμητος,Μήδεια-Ιάσονας.........]

«It’s nice to have a girl around the house»(=είναι καλό να έχεις μια γυναίκα στο σπίτι).

Από μόνη της η φράση παραπέμπει σε... κατοικίδιο. Κι όμως πρόκειται για διαφήμιση. Για να καταλάβουμε τι ακριβώς διαφημίζει, θα πρέπει να διαβάσουμε τα... ψιλά γράμματα: «Μπορεί να ήταν «γυναίκα –τίγρης», αλλά ο ήρωας μας δεν χρειάστηκε καν να πυροβολήσει για να την ρίξει στο πάτωμα. Με ένα βλέμμα στο Mr. Leggs παντελόνι του, ήταν έτοιμη να γίνει χαλί να την πατήσει.....». Ναι λοιπόν, με ένα καλοσιδερωμένο παντελόνι

Mr. Leggs, ακόμα και οι πιο ατίθασες γυναίκες γίνονται... χαλί και μάλιστα τιγρέ!

Στερεότυπα→ Προκαταλήψεις→ Διακρίσεις→Σεξισμός

Στερεότυπα φύλου

Είναι κοινωνικές αντιλήψεις σύμφωνα με τις οποίες ορισμένα προτερήματα, μειονεκτήματα, μορφές συμπεριφοράς αποδίδονται στα άτομα, ανάλογα με το αν αυτά τα τελευταία είναι άνδρες ή γυναίκες. Υπάρχουν πολλά κοινωνικά στερεότυπα: άλλα βασίζονται στην ηλικία, άλλα στη φυλή, ή στην κοινωνική τάξη, στη θρησκεία, το βάρος κλπ. Τα στερεότυπα φύλου, όμως, έχουν την ιδιομορφία ότι χωρίζουν το πληθυσμό σε δυο ομάδες: όλα τα άτομα κατηγοροποιούνται είτε ως άνδρες είτε ως γυναίκες.

πχ  - Όλες οι γυναίκες είναι φλύαρες…       

      - Όλοι οι άντρες είναι εγωιστές….

      - Οι γυναίκες είναι κακές οδηγοί….       

      - Οι άντρες δεν είναι τρυφεροί…...(συνεχίστε)

→Τα στερεότυπα οδηγούν στην προκατάληψη

Προκατάληψη

Η προκατάληψη είναι μια αρνητική στάση απέναντι στα μέλη μιας μειονότητας απλά και μόνο επειδή ανήκουν σ’ αυτήν. Οι προκατειλημμένες γνώμες είναι αβάσιμες και εσφαλμένες, διότι συνήθως δεν σχηματίζονται μέσα από προσωπικά βιώματα, αλλά αντίθετα βασίζονται σε περιορισμένη ή και ανύπαρκτη πραγματική γνώση των μελών της ομάδας. Οι προκαταλήψεις επομένως βασίζονται κατά μεγάλο μέρος στα στερεότυπα και σε ανακριβείς και μεροληπτικές πεποιθήσεις σχετικά με τα χαρακτηριστικά μιας μειονότητας.

→Η προκατάληψη οδηγεί στη διάκριση, δηλαδή στην άνιση μεταχείριση

Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στην προκατάληψη και στη διάκριση;

● Η προκατάληψη είναι μια δυσμενής προδιάθεση – ένα συναίσθημα, μια πεποίθηση, μια στάση.

● Η διάκριση είναι δράση (= η συγκεκριμένη πρακτική της άνισης μεταχείρισης).

Η προκατάληψη οδηγεί συχνά στην άνιση μεταχείριση, αλλά όχι απαραίτητα. Με άλλα λόγια, μπορεί να είσαι προκατειλημμένος και να μην ενεργείς σύμφωνα με τις προκαταλήψεις σου.

Παράδειγμα: Ως πρόεδρος μιας πολυεθνικής εταιρίας, πρέπει να προσλάβεις κάποιον για μια κενή θέση. Ο υποψήφιος με τα περισσότερα προσόντα είναι ένας Μαύρος. Εάν αρνηθείς να τον προσλάβεις και προσλάβεις αντί γι’ αυτόν έναν λευκό υποψήφιο με λιγότερα τυπικά προσόντα, διαπράττεις φυλετική διάκριση. Εάν όμως προσλάβεις τον μαύρο υποψήφιο, παρά τις προκαταλήψεις σου, τότε αυτό είναι ένα παράδειγμα προκατάληψης χωρίς άνιση μεταχείριση.

Σεξισμός

Οι προκαταλήψεις και οι άνισες συμπεριφορές που αφορούν το φύλο ονομάζονται σεξισμός.

→Κατά του σεξισμού αναπτύχθηκε ο λεγόμενος φεμινισμός: το κοινωνικό κίνημα που αποβλέπει στην πλήρη χειραφέτηση της γυναίκας και στην κοινωνικοπολιτική της εξίσωση με τον άνδρα. (στα λατινικά femina = γυναίκα)

ΜΟΡΦΕΣ ΣΕΞΙΣΜΟΥ:

- Στο οικογενειακό περιβάλλον: παραδοσιακός διαχωρισμός των ρόλων των φύλων, με τον άντρα να αναλαμβάνει την κερδοφόρα και κοινωνικά αναγνωρισμένη εξωτερική εργασία και τη γυναίκα να περιορίζεται στον εσωτερικό χώρο του σπιτιού και της οικογένειας, με μη-αναγνώριση του κοινωνικού ρόλου και της εργασίας της εκεί- απλήρωτη και κρατικά ανασφάλιστη εργασία στα οικιακά και στη μητρότητα, διακρίσεις και έλλειψη μέριμνας για ανύπαντρες μητέρες και παιδιά χωρίς αναγνωρισμένο πατέρα……..….….(συνεχίστε)

- Στο χώρο εργασίας: χαμηλότεροι μισθοί για τις γυναίκες, υψηλότερα ποσοστά ανεργίας και διακρίσεις στις προσλήψεις , εχθρικό εργασιακό περιβάλλον με εκδηλώσεις μίσους ή άσκηση σεξουαλικών πιέσεων, απολύσεις ή διακρίσεις κατά των εγκύων γυναικών, έλλειψη βρεφονηπιακής φροντίδας για μητέρες που φροντίζουν τα παιδιά τους, πρακτικές «γυάλινης οροφής» [glass ceiling]—ένα ανομολόγητο αλλά υπαρκτό όριο που εμποδίζει τις γυναίκες καριέρας από την πρόσβαση στα ανώτερα κλιμάκια μιας εργασιακής ιεραρχίας. Το 1995 στις Η.Π.Α. (βάσει επίσημων στοιχείων του Υπουργείου Εργασίας), οι λευκοί άντρες αποτελούσαν το 43% του εργατικού δυναμικού, αλλά κατείχαν το 95% των ανώτερων και ανώτατων διευθυντικών θέσεων.

- Στην εκπαίδευση: ………………

- Στην κοινωνία: μερική ή και ολική άρνηση ανθρώπινης υπόστασης ή αυτονομίας στις γυναίκες, έκθεση των γυναικών σε περισσότερες μορφές βίας (π.χ., κλειτοριδεκτομή, παράνομη διακίνηση γυναικών[trafficking])………

ΑΣΚΗΣΗ

Αναζητήστε στερεότυπα για άντρες ή γυναίκες που αναπαράγουν ή ανατρέπουν:

- οι διαφημίσεις: …………………

[για αναζήτηση στο google πληκτρολογήστε : η προβολή της γυναίκας στη διαφήμιση]

- η ποπ μουσική: …………………

- ο κινηματογράφος (ο παγκόσμιος κι ο ελληνικός-παλιός και σύγχρονος):………

     πχ Στέλλα, Δεσποινίς Διευθυντής, Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα....

      →στην απάντησή σας (1-2 παράγραφοι) να δώσετε χαρακτηριστικά παραδείγματα