εισαγωγικά στη γλώσσα α' λυκείου

→Από σχολικό βιβλίο,σελ. 17 ''η γλώσσα είναι πρωτεϊκή'' :
''άλλοτε να ρωτούμε..να κρίνουμε..να ....''
ζητάμε
α)να συνεχίσουν οι μαθητές τη λίστα με τις δυνατότητες της γλώσσας
και
β)ένα πρώτο σχόλιο/μια πρωτογενή διάκριση:
πχ η γλώσσα άλλοτε ενώνει άλλοτε απομακρύνει,άλλοτε επιδρά θετικά κι άλλοτε αρνητικά

→Σελ. 20: ''η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει'':
-σχολιασμός φράσης, άσκηση βιβλίου[σύντομος σχολιασμός εγκλίσεων]
-αναζήτηση κι άλλων φράσεων σχετικών με γλώσσα που επιβεβαιώνουν την ισχύ της στην καθημερινή πρακτική: 
πχ ''βγάζω γλώσσα..κατάπια τη γλώσσα μου...μιλάμε ίδια γλώσσα;...γλώσσα λανθάνουσα τα αληθή λέγει...μάλλιασε η γλώσσα μου...στάζει μέλι/φαρμάκι η γλώσσα του...''

→Θέμα προς διερεύνηση: 
Στις μέρες μας πολλοί υποστηρίζουν πως αποδυναμώνεται η γλώσσα.
Από ποιους παράγοντες; 
πχ από νέες τεχνολογίες που πριμοδοτούν την εικόνα

Ανάγνωση κειμένου Μ. Πλωρίτη:

                                 Η δύναμη των λέξεων

     Λένε και ξαναλένε πως η εποχή μας ζει την κυριαρχία της εικόνας και το θάνατο του λόγου. Κι επικαλούνται την παμπάλαιη διαπίστωση για την υπεροχή της όρασης πάνω στην ακοή («Οφθαλμοί των ώτων ακριβέστεροι μάρτυρες», δεν έλεγε ο Ηράκλειτος;) και της εικόνας πάνω στο λόγο («Μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις»). Στον καιρό μας, η τεράστια εξάπλωση των οπτικών «μέσων» κινηματογράφου και, προπάντων, τηλεόρασης μοιάζει να δικαιώνει τους εικονολάτρες και λεξιμάχους.

      Είναι, όμως, έτσι; Την απάντηση δίνει ο νομπελίστας Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες σ' ένα κείμενό του: «Στα δώδεκά μου χρόνια, παρά λίγο να με χτυπήσει ένα ποδήλατο. Ένας ιερωμένος που περνούσε με έσωσε με μία κραυγή: «Προσοχή!». Ο ποδηλάτης, ακούγοντας ξαφνιάστηκε κι έπεσε στο έδαφος. Ο ιερωμένος, δίχως χασομέρι, μου είπε: «Είδες, παιδί μου, ποια είναι η δύναμη της λέξης;» Εκείνη την ημέρα το έμαθα καλά. Τώρα ξέρουμε ότι οι Μάγια το γνώριζαν αυτό ήδη απ' τα χρόνια του Χριστού, και με τέτοια απολυτότητα, που είχαν ένα θεό ειδικά για τις λέξεις. Ποτέ όσο σήμερα δεν ήταν τόσο μεγάλη αυτή η δύναμη.»

      Η ανθρωπότητα θα μπει στην τρίτη χιλιετία υπό την αυτοκρατορία των λέξεων. Δεν είναι αληθινό ότι η εικόνα τις παραμερίζει, ούτε ότι μπορεί να τις εξαλείψει. Το αντίθετο μάλιστα, τις ενισχύει: ποτέ δεν υπήρξαν στον κόσμο τόσο πολλές λέξεις τέτοιου βεληνεκούς, κύρους και πείσματος, όπως στην απέραντη Βαβέλ της σύγχρονης ζωής. Λέξεις εφευρημένες, κακομεταχειρισμένες ή θυσιασμένες απ' τον Τύπο, από τα απορριπτέα βιβλία, απ' τις διαφημιστικές αφίσες· μιλημένες και τραγουδισμένες στο ραδιόφωνο, την τηλεόραση, τον κινηματογράφο, το τηλέφωνο· Όχι: ο μεγάλος νικημένος είναι η σιωπή. Τα πράγματα έχουν τώρα τόσα ονόματα σε τόσες γλώσσες, που πια δεν είναι εύκολο να ξέρεις πώς λέγονται σε καμία...».

     «Αυτοκρατορία των λέξεων» ονομάζει ο Μάρκες την εποχή μας. Και δεν είναι μόνο οι αμέτρητες καινούριες λέξεις που έχουν πλουτίσει το λεξιλόγιό μας λέξεις που επινόησε η φιλοσοφία, οι επιστήμες, η ψυχολογία, η τεχνολογία, ο σύγχρονος βίος. Τα ίδια τα «μέσα επικοινωνίας» που τάχα εκτοπίζουν το λόγο, ονομάζονται, διόλου τυχαία, «οπτικοακουστικά», αφού στηρίζονται τόσο στην όραση όσο και στην ακοή. Άλλωστε, τα «μηνύματα» που μεταδίδουν δεν είναι πλήρη χωρίς τη συνοδεία του λόγου.

     Η εικόνα απομονώνει και αποτυπώνει μια σκηνή, ένα γεγονός ο λόγος το συμπληρώνει, το εξηγεί, δίνει τις διαστάσεις του, τις αιτίες του, τις συνέπειές του, την κρυμμένη ή μισοκρυμμένη ουσία του. Αντίθετα απ' ό,τι νομίζεται, η εικόνα από μόνη της ακόμα και η κινούμενη εικόνα είναι ανάπηρη, άψυχη. Η εικόνα είναι στιγμή, ο λόγος τής δίνει διάρκεια. Ξέρουμε, φυσικά, πως η εικόνα μπορεί να παραπληροφορήσει, να παραποιηθεί, να πλαστογραφηθεί, χάρη στην τεχνολογία ή, και μόνο, χάρη στην κατάλληλη επιλογή και προβολή ορισμένων «πλάνων». Το ίδιο και περισσότερο ο λόγος, με τα σχόλιά του, μπορεί να διαστρεβλώσει την εικόνα, δίνοντάς της ερμηνείες που συμφέρουν τον λέγοντα.

                                          Μάριος Πλωρίτης, εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ»

→Σχολιασμός κειμένου και επιβεβαίωση (ή αναίρεση) άποψης Πλωρίτης μέσω της ακόλουθης άσκησης:

a) Δίνονται δύο εικόνες και ζητείται να γραφτεί μια λεζάντα [περιγραφή-σχόλιο]

πχ η αντισυμβατική (και σχετική με το θέμα) φωτογραφία του Αϊνστάιν:

ή το σκίτσο από τη σελ. 21 των Θεματικών Κύκλων : ΕΔΩ

β) προβάλλεται  και σχολιάζεται το βιντεάκι: