Τρίτη 15 Απριλίου 2014

έκθεση γ': ενεργητική- παθητική σύνταξη

                          ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ-ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ

Με την ενεργητική σύνταξη εξαίρεται η δράση του υποκειµένου,
ενώ  µε την παθητική σύνταξη εξαίρεται το αποτέλεσµα της ενέργειας του υποκειµένου.

Μετατροπές:
α)Όταν η ενεργητική σύνταξη  µετατρέπεται σε παθητική,  το αντικείµενο του  µονόπτωτου ρήµατος της ενεργητικής φωνής γίνεται υποκείµενο του παθητικού  και το υποκείµενό του γίνεται ποιητικό αίτιο.
       Ο Νίκος βρήκε το βιβλίο.          →          Το βιβλίο βρέθηκε από το Νίκο.

β) Αν το ρήµα της ενεργητικής είναι δίπτωτο:
   το έµµεσο αντικείµενο συνήθως διατηρείται, µπορεί όµως να γίνει και εµπρόθετο (σε αυτόν, στη φυσική).

   Ο καθηγητής τού έδωσε συστατική επιστολή.  →Η συστατική επιστολή τού δόθηκε από τον καθηγητή.
                                                                              →Η συστατική επιστολή δόθηκε σε αυτόν από τον καθηγητή.
   Ο δάσκαλος εξετάζει τα παιδιά φυσική. →Τα παιδιά εξετάζονται φυσική από το δάσκαλο. 
                                                                   → Τα παιδιά εξετάζονται στη φυσική από το δάσκαλο.

γ) Όταν το ρήµα της ενεργητικής έχει και τα δύο αντικείµενα στην αιτιατική
το αντικείµενο γίνεται υποκείµενο και η δεύτερη αιτιατική που ήταν κατηγορούµενο του αντικειµένου
γίνεται κατηγορούµενο του υποκειµένου του παθητικού ρήµατος.

  Οι συνάδελφοι χαρακτήρισαν το Γιώργο εργατικό. → Ο Γιώργος χαρακτηρίστηκε εργατικός από τους συναδέλφους

δ) Όταν ένα ρήµα δηλώνει ψυχική διάθεση, τότε η αιτία αυτής της ψυχικής διάθεσης  µπορεί να εκφραστεί ως ποιητικό αίτιο (µε χρήση της πρόθεσης από) ή ως όργανο (µε χρήση της πρόθεσης µε):
   Το δάσκαλο τον ενθουσίασαν οι γνώσεις των µαθητών.   →Ο δάσκαλος ενθουσιάστηκε από τις γνώσεις των µαθητών.
                                                                                        → Ο δάσκαλος ενθουσιάστηκε µε τις γνώσεις των µαθητών.
   Η απόφαση του δήµου απογοήτευσε τους πολίτες.   → Οι πολίτες απογοητεύτηκαν από την απόφαση του δήµου.
                                                                                 →  Οι πολίτες απογοητεύτηκαν µε την απόφαση του δήµου.

Παρόμοια ρήµατα :  ενοχλώ, εντυπωσιάζω, ικανοποιώ, λυπώ, νοιάζει, παραξενεύω, πειράζω, στενοχωρώ.

ε) Τα αποθετικά ρήµατα έχουν παθητική  µορφή αλλά ενεργητική σηµασία.  Αυτά τα ρήµατα µπορεί να είναι µεταβατικά. Όµως κατά τη µετατροπή της σύνταξης σε παθητική δεν µπορεί να χρησιµοποιηθούν τα ίδια και ως ρήµατα παθητικής διάθεσης. Έτσι, µερικά από αυτά που  µπορούν να σχηµατίζουν παθητική διάθεση  (παθητική σηµασία)  το κάνουν  µε περίφραση, που το ένα µέρος της προέρχεται από το θέµα τους:

Ο διευθυντής δέχτηκε τους υπαλλήλους. →Οι υπάλληλοι έγιναν δεκτοί από το διευθυντή.

Ο εργοδότης εκµεταλλεύεται τους εργαζοµένους. →Ο εργαζόµενοι γίνονται αντικείµενο εκµετάλλευσης από τον εργοδότη. 

ΑΣΚΗΣΗ
Να αναγνωριστεί το είδος της σύνταξης (ενεργητικής ή παθητικής) στις παρακάτω προτάσεις και να μετατραπεί η καθεμιά σύνταξη στην αντίθετή της:
α) «γιατί εδώ την αυθεντία, όταν κι όπου υπάρχει, με τρόπο πάντως ελέγξιμο, δεν την περιφρουρεί καμιά αστυνομική δύναμη.»
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
β) «Η μάχη του ανθρώπου δεν θα χαθεί ενόσω θα υπάρχει καταφυγή του Λόγου, το βιβλίο».
                                                                                                           (θέματα πανελληνίων Γ’ Λυκείου 2009)

……………………………………………………………………………………………………………………..
γ) «Η μονοκρατορία του χρώματος και της φωτογραφίας εξακοντίζει στο περιθώριο το γραπτό λόγο και υποθηκεύει την ανάγνωση».
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
δ) «Η τηλεόραση, αντίθετα, έχει επιβάλει μια ριζικά διαφορετική αίσθηση του χρόνου από εκείνη που μας κληροδότησε η παράδοση».
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

                                                                                                                       (θέματα πανελληνίων  Β’Λυκείου  2003)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου