λεξιλογικές ασκήσεις από τράπεζα θεμάτων (επιλογή)

     ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, ΒΙΒΛΙΟ 2,ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.

                    Παράγραφοι 25-27

1. µεθορµίζω,        στρατηγός: Να αναλύσετε  τις  σύνθετες λέξεις στα συνθετικά τους.
Πχ μετά+ ὁρμίζω,  .................

2.Να σχηματίστε από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους ένα ομόρριζο ουσιαστικό (απλό ή σύνθετο) της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, χρησιμοποιώντας την κατάληξη που σας δίνεται:
ρηματικοί τύποι                  κατάληξη                       ομόρριζα ουσιαστικά
ἐποίουν                                   -μα                                 ποίημα            
ἐκέλευσαν                              -της                               ..............
κατιδών                                    -α                                ..............
καταφρονοῦντες                       -ις                               ..............

3. Να συνδέσετε κάθε λέξη της Α΄ στήλης µε τη συνώνυµή τη στη Β΄ στήλη. ∆ύο λέξεις της Β΄ στήλης περισσεύουν.
       Α΄                                            Β΄
1. φηµί                                    α) ἐπιθυµῶ
2. παραινῶ                              β) προστάττω
3. βούλοµαι                            γ) συµβουλεύω
4. κελεύω                                δ) φάσκω
5. πόρρωθεν                            ε) µακρόθεν

4. Να συνδέσετε κάθε λέξη της Α΄ στήλης με την ομόρριζή της στη Β΄ στήλη.
          Α΄                                   Β΄
1. κατιδών                     α) αργυρώνητος
5. ἐποίησαν                   β) ιδέα
3. ἐκβεβηκότας             γ) εκποίηση
4. ὠνούμενοι                 δ) επιβίβαση

5.Να συνδέσετε κάθε λέξη της Α΄ στήλης με την ομόρριζή της στη Β΄ στήλη. Δύο λέξεις της Β΄ στήλης περισσεύουν.
      Α’                                         Β’
1. νεῶν                                α) άφρων
2. ἔχοντας                           β) ορμίσκος
3. παρῄνει                           γ) νέος
4. καταφρονοῦντες             δ) έπαινος
5. ὁρμεῖν                            ε) σχέση
                                         στ) ναυτικός
                                          ζ) κατάφορτος

6.Να γράψετε από μία ομόρριζη λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:
 ὁρμοῦντας,   ἔχοντας,  παρῄνει,   εἶπε,    κατίδωσιν,     νεῶν,     βούλησθε,   φημί ,  ἡμέρα    
πχ ορμητήριο, ανέχεια,.............................................................................

7.Να συνδέσετε τις παρακάτω λέξεις με τις λέξεις του κειμένου με τις οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια:
προφήτης, συμπολίτης, εισιτήριο, πλοηγός, ρίψασπις, διασκέδαση, τελωνείο, άρση
πχ ἔφη  .......................................................................................................

Χάνα Άρεντ, εβραία φιλόσοφος - 108 χρόνια από τη γέννησή της

                                 με αφορμή το σημερινό  Doodle της Google:

     όμως με πιο ουσιαστική αφορμή την επερχόμενη επέτειο της 28ης Οκτωβρίου
     και την άνοδο του ναζισμού στις μέρες μας..

     

              

           

                       Ποια ήταν η Χάνα Άρεντ; 

                   Και ποια η "Κοινοτοπία του Κακού";

η θεωρία της προέκυψε από την παρακολούθηση της δίκης του διαβόητου ναζιστή Άινχαμ, το 1961..

μια μικρή γεύση από την ταινία που γυρίστηκε για τη ζωή και το έργο της:

 " Έμεινε στην Ιστορία ως η γυναίκα που άλλαξε τον τρόπο που σκεφτόμαστε, κρίνουμε και τελικά αντιμετωπίζουμε το «κακό». Η θεωρία της για την «κοινοτυπία του κακού» υποστηρίζει ότι η στερεότυπη κοινωνική άποψη ότι τα εγκλήματα στην καθημερινότητα ή την Ιστορία γίνονται από σατανικά, διεστραμμένα μυαλά είναι λανθασμένη – και ίσως επικίνδυνη, καθώς ποτέ δεν μας επιτρέπει να ξεριζώσουμε τα πραγματικά αίτια. Σύμφωνα με την Άρεντ, το κακό πολλές φορές γεννιέται μέσα από την αδράνεια του ανθρώπου. Από την πειθαρχία και την μη αμφισβήτηση του πολίτη απέναντι στο σύστημα. Ο ναζισμός, για παράδειγμα, γεννήθηκε ενδυναμώθηκε και επικράτησε μέσα από μία αλυσίδα ανθρώπων που δεν μοιραζόντουσαν το πάθος, το σαδισμό, ούτε καν το στόχο, του Χίτλερ. Κοινότυποι, μέσοι άνθρωποι υπάκουσαν σε διαταγές: σε μία γραφειοκρατική διαδικασία που τους κρατούσε σε πειθήνια εγρήγορση και για αυτό δεν αμφισβήτησαν ποτέ την ανίερη αποστολή τους''.

                                                      απόσπασμα από την κριτική της ταινίας στο:  flix.gr

Από διαφορετική σκοπιά, κριτική στην ταινία και στη φιλόσοφο από το ''Ριζοσπάστη'': εδώ

Επιπλέον αναφορές εδώ:

tvxs.gr (σύνδεση με αγριότητες Αμπού Γκράιμπ και Νιγρίτας) 

www.doctv.gr

    Εν Ελλάδι, μια άλλη γυναίκα, ψυχολόγος αυτή, η Μίκα Χαρίτου-Φατούρου, αποφάνθηκε:
                   "βασανιστής δε γεννιέσαι, αλλά γίνεσαι"!
    Η μελέτη της για τους βασανιστές «Ο βασανιστής ως όργανο της κρατικής εξουσίας» στηρίχτηκε στο μοντέλο των βασανιστών του διαβόητου δικτατορικού ΕΑΤ-ΕΣΑ και αποτέλεσε σταθμό για τις νεότερες γενιές μελετητών. «Βασανιστής δεν γεννιέσαι, γίνεσαι» ήταν το αποτέλεσμα της πολύχρονης έρευνάς της, για τις ανάγκες της οποίας το 1975, ένα χρόνο μετά την πτώση του στρατιωτικού καθεστώτος, είχε παρακολουθήσει, με ειδική άδεια, την πρώτη δίκη των βασανιστών στην Αθήνα.
                                                         [από το βιογραφικό της στο sansimera.gr]

   Στηριγμένο στη μελέτη της, γυρίστηκε στα 1982, το δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ:
   «Ο γιος του γείτονά σου: Πώς κατασκευάζεται ένας βασανιστής»

    τρεις σκέψεις του Old boy

- Στη σειρά «Ιn Treatment» ένας από τους ασθενείς του ψυχοθεραπευτή είναι πιλότος που σκότωσε στη Βαγδάτη 16 παιδιά. Κατά λάθος. Λάθος όχι δικό του, αφού υποτίθεται πως βομβάρδιζε στρατιωτικό στόχο. Εξηγεί στον ψυχοθεραπευτή ότι ενοχές θα ένιωθε αν είχε αποτύχει στην αποστολή του. Αντίθετα εκείνος αυτό που έπρεπε να κάνει το έκανε καλά. Οι ανώτεροί του δεν έκαναν καλά τη δουλειά τους, δίνοντάς του πληροφορίες που αποδείχθηκαν εσφαλμένες. Παρά τις διακηρύξεις του νιώθει βέβαια ενοχές, ενοχές όμως που είναι τελικά δυσανάλογες σε σχέση με τη δική του συμμετοχή. Φρικαλεότητα θα ήταν να είχε σκοτώσει 16 παιδιά με τα χέρια του. Εκείνος πάτησε ένα κουμπί. Πόσο φρικτό μπορεί να είναι να πατάς ένα κουμπί; Δεν έχεις καν την οπτική επαφή που θα είχες πυροβολώντας τα θύματά σου. Η απόσταση του αποτελέσματος από την πράξη σου δεν μπορεί παρά να προκαλεί σε ένα βαθμό και την αποστασιοποίησή σου. Η βία καταμερίζεται σε κομματάκια, γραφειοκρατικοποιείται και είναι σε κάθε της στάδιο τόσο μα τόσο μακρινή κι αφηρημένη. Δεν την ασκεί άμεσα και ολοκληρωτικά ούτε ο ψηφοφόρος που ψηφίζει Μπους, ούτε οι επιτελείς του Πενταγώνου, ούτε ο πιλότος του βομβαρδιστικού.

- «Είδα κάποτε κάποια φωτογραφία από εκτελέσεις Εβραίων στη Ρωσία: οι Εβραίοι περιμένουν γυμνοί στη σειρά, μερικοί στην άκρη μιας τάφρου και πίσω τους στέκονται στρατιώτες και τους πυροβολούν στον τράχηλο. Αυτό γίνεται σε κάποιο λατομείο και πάνω από τους Εβραίους και τους στρατιώτες σε κάποιο περβάζι του τοίχου κάθεται ένας αξιωματικός που κουνάει τα πόδια και καπνίζει. Δείχνει λίγο χολωμένος. Ίσως επειδή η διαδικασία δεν είναι αρκετά γρήγορη. Αλλά το πρόσωπό του δείχνει επίσης κάτι σαν ευχαρίστηση, σαν ικανοποίηση, ίσως επειδή βγαίνει η δουλειά της μέρας και σε λίγο σχολάει». (Απόσπασμα από το μυθιστόρημα του Μπέρνχαρντ Σλινκ, «Γράμματα στη Χάννα», πάνω στο οποίο βασίστηκαν τα «Σφραγισμένα Χείλη» του Στίβεν Ντάλντρι).

- Σε μια σκηνή από τα «Σφραγισμένα Χείλη», η δεσμοφύλακας των SS, Κέιτ Γουίνσλετ, δικάζεται ως εγκληματίας πολέμου. Μετέφερε κρατούμενες από ένα στρατόπεδο σε ένα άλλο και ένα βράδυ τις φυλούσε σε μια αποθήκη. Η αποθήκη έπιασε φωτιά, αλλά δεν τους άνοιξε. Και ο δικαστής τη ρωτά γιατί. Κι εκείνη απαντά «Μα δεν μπορούσα να τις αφήσω να το σκάσουν. Αυτή ήταν η δουλειά μου. Ήμουν υπεύθυνη για αυτές τις γυναίκες».

                                                                                   από το elculture.gr

                      

Συνειρμικά, οδηγούμαστε και στα γνωστά ψυχολογικά πειράματα

περί υπακοής και χειραγώγησης: 

αναλυτικά δες σε  άρθρο Καθημερινής

        πείραμα Milgram (1961)

ξεκίνησε αμέσως μετά τη δίκη του ναζιστή Άινχαμ, που παρακολούθησε και η Χάνα Άρεντ..

 

περισσότερα εδώ και εδώ

     πείραμα Ash(1953)

    δες και αναρτήσεις στο παρόν blog για μαζοποίηση/κομφορμισμό: εδώ και εδώ

     πείραμα Stanford (1971)

πάνω στο οποίο βασίστηκε 
η γερμανική ταινία "Το Πείραμα" (2001)

Οδηγούμαστε ύστερα από όλα αυτά σε μια μοιρολατρική στάση πως μια εύστοχη χειραγώγηση αναπόφευκτα οδηγεί τον καθένα σε παρόμοια εγκλήματα;Κι έτσι να φτάσουμε σε ''δικαιολόγηση/αθώωση'' εγκληματιών που τυφλώθηκαν από την υποτακτική τους στάση; Η Χάνα Άρεντ, που δέχτηκε αυτή την κατηγορία από πολλούς, και μάλιστα από τους συμπατριώτες της Εβραίους, απάντησε πως η κατανόηση δε σημαίνει και συγχώρεση..

Θέλουμε να πιστεύουμε πως υπάρχει η δυνατότητα της επιλογής...εκτός πια και η χειραγώγηση είναι απόλυτη..αλλά ακόμη και τότε μπορείς με κάποιον τρόπο να αντιδράσεις..η συγκλονιστική ταινία μικρού μήκους που ακολουθεί, διδάσκει την ανυπακοή ακόμη κι όταν φαντάζει αδύνατη..

    

                       

πρόταση για τη γλώσσα του σολωμού στον ''κρητικό''

    Ο εθνικός μας ποιητής ξεκινά ως ιταλοτραφής και ιταλόγλωσσος αλλά στην πορεία ως γνήσιος ρομαντικός αναζητά τις ρίζες του και συνδυάζει την καλλιέργεια παιδείας και γλώσσας με την εθνική αφύπνιση: "μήγαρις έχω άλλο στο νου μου πάρεξ ελευθερία και γλώσσα;" 

    Γι' αυτό και θα προτιμήσει τη δημοτική ως αυθεντική έκφραση του λαού έναντι των τεχνητών γλωσσών (της αρχαϊζουσας και της "μέσης οδού" του Κοραή). Στον ''Κρητικό'' συναντάμε δίπλα στην κυρίαρχη δημοτική και αρκετά ιδιωματικά στοιχεία (επτανησιακά) αλλά και ορισμένα λόγια. 

    Στη στροφή του προς τη "μητρική" γλώσσα θα συμβάλλουν ο αγώνας του '21 και η προτροπή του Σπυρίδωνα Τρικούπη. Για την κατάκτησή της όμως θα χρειαστεί η συστηματική μελέτη των δημοτικών τραγουδιών, της ζακυνθινής ντοπιολαλιάς, της  κρητικής ποίησης και  του έργου των Βηλαρά-Χριστόπουλου. 

----στην ταινία του Θ. Αγγελόπουλου "Αιωνιότητα και μια μέρα'' ο μελλοθάνατος ήρωας που αναπολεί και αναζητά το νόημα στην προσωπική και συλλογική ύπαρξη, βρίσκει αποκούμπι σε ένα μικρό αλβανάκι... Σ' αυτό θα αφηγηθεί και το νόστο του ποιητή σε πατρίδα,γλώσσα,μητέρα...

  

              ενδιαφέρουσα η περίληψη του έργου από την ιστοσελίδα του σκηνοθέτη:

    Ο Αλέξανδρος, ένας μεσόκοπος συγγραφέας, ασχολείται με το ημιτελές έργο του Σολωμού "Ελεύθεροι Πολιορκημένοι". Από το ποίημα λείπουν λέξεις, κι ο Αλέξανδρος αποπειράται να τις συγκεντρώσει, να τις αγοράσει, όπως έκανε για τις δικές του λέξεις κι ο Σολωμός. Τούτες οι λέξεις μπαίνουν στο παζλ της συμπλήρωσης του ημιτελούς αριστουργήματος για να στοιχειώσουν και την ζωή του Αλέξανδρου. Όμως οι δυνάμεις του έχουν εξαντληθεί, και ο ίδιος βαδίζει προς το θάνατο. Ο χρόνος που του απομένει, ανήκει στις αναμνήσεις, στον απολογισμό μιας ζωής, γεμάτης χαμένες ευκαιρίες και λάθος κινήσεις. Μόνο μια κίνηση υπάρχει ακόμα: μια τυχαία συνάντηση μ' ένα άστεγο αγόρι, παιδί των φαναριών. Προσκολλάται σε αυτό το παιδί, αναβάλλει την «αναχώρηση» και παρατείνει την αιωνιότητα κατά μία μέρα, για να μεταφέρει στον μικρό του φίλο κάτι από την γνώση του, ν' αφήσει τα ίχνη του πάνω σε κάποιον, μέσα από το βλέμμα του οποίου θα σωθεί εκείνος που φεύγει...

---στην ίδια ταινία οι πρωταγωνιστές ανεβαίνουν σε ένα λεωφορείο με συνεπιβάτες έναν διαδηλωτή με κόκκινη σημαία, που  κάποια στιγμή θα αποκοιμηθεί... αλλά και τον ίδιο τον Σολωμό που θα δώσει ένα σημάδι ανάτασης απαγγέλλοντας  

Καθαρότατον ήλιο επρομηνούσε

       της αυγής το δροσάτο ύστερο αστέρι,

   σύγνεφο, καταχνιά, δεν απερνούσε

    τ’ ουρανού σε κανένα από τα μέρη·

     και αποκεί κινημένο αργοφυσούσε  

τόσο γλυκό στο πρόσωπο τ’ αέρι,

                 που λες και λέει μες στης καρδιάς τα φύλλα:

      γλυκιά η ζωή και ο θάνατος μαυρίλα.

 

επίκληση στον Ποιητή μας θα κάνει κι ο Αλκίνοος στη δική του "Πατρίδα"...

"Λοιπóν, αγρίεψε ο κóσμος σαν καζάνι που βράζει/σαν το αίμα που στάζει, 

σαν ιδρώτας θολóς.Πóτε πóτε γελάμε, πóτε κάνουμε χάζι και στα γέλια μας 

μοιάζει να γλυκαίνει ο καιρóς. Μα óταν κοιτάζω τις νύχτες τις ειδήσεις να τρέχουν,

ξέρω óτι δεν έχουν νέα για να μου πουν.

Ήμουν εγώ στη φωτιά, ήμουν εγώ η φωτιά,είδα το τέλος με τα μάτια ανοικτά.

Είδα τον πóλεμο φάτσα, τη «φυλή» και τη «ράτσα», προδομένη απó μέσα, 

απ' τους πιο πατριώτες.Να 'χουν τη μάνα μου αιχμάλωτη με τ' óπλο στο στóμα.

Τα παιδιά τους στολίζουν σήμερα τη Βουλή.

Κάτω απó ένα τραπέζι, το θυμάμαι σαν τώρα,

με μια κούπα σταφύλι στου βομβαρδισμού την ώρα, είδα αλεξίπτωτα χίλια 

στον ουρανó σαν λεκέδες. Μου μιλούσε ο πατέρας μου να μη φοβηθώ.

«Κοίταξε τι ωραία που πέφτουν! Τι ωραία που πέφτουν...»

Είδα γονείς ορφανούς, ο ένας παππούς απ' τη Σμύρνη,

στη Δράμα πρóσφυγας πήγε να βρει βουλγάρικη σφαίρα 

κι ο άλλος Κύπριος φυγάς στο μαύρο τóτε Λονδίνο στα είκοσι επτά του 

στα δύο τον κóψανε οι Ναζί.

Είδα μισή Λευκωσία, βουλιαγμένη Σερβία, 

στο Βελιγράδι ένα φάντασμα σ' άδειο ξενοδοχείο

αμερικάνικες βóμβες και εγώ να κοιμάμαι,

αύριο θα τραγουδάμε στης πλατείας τη γιορτή.

Είδα κομμάτια το κρέας μες στα μπάζα μιας πóλης, 

είδα τα χέρια, τα πóδια πεταμένα στη γη,

είδα να τρέχουν στο δρόμο με τα παιδιά τους στον ώμο, 

κι εγώ τουρίστας με βίντεο και φωτογραφική.

Εδώ στην άσχημη πóλη που απ' την ανάγκη κρατιέται,

ένας λαóς ρημαγμένος μετάλλια ντóπας ζητάει

Ολυμπιάδες κι η χώρα ένα γραφείο τελετών,

θα σου ζητήσω συγνώμη που σε μεγάλωσα εδώ.

Τους είχα δει να γελάνε οι μπάτσοι κι απ' την Ομóνοια 

να πετάν δακρυγóνα στο πυροσβεστικó.

Στο παράθυρο εικóνισμα, άνθρωποι σαν λαμπάδες 

και τα κανάλια αλλού να γυρνούν το φακó.

Και είδα ξεριζωμένους να περνούν τη Γραμμή 

για μια πóρνη φτηνή ή για καζίνο και πούρα.

Έτσι κι αλλιώς μπερδεμένη η πίστη μας η καημένη

ο Σολωμóς με Armani και την καρδιά ανοιχτή.

Δε θέλω ο εαυτóς μου να 'ναι τóπος δικóς μου, 

ξέρω πως óλα αν μου μοιάζαν θα ταν αγέννητη η γη.

Δε με τρομάζει το τέρας, ούτε κι ο άγγελóς μου, 

ούτε το τέλος του κóσμου, με τρομάζεις εσύ.

Με τρομάζεις, ακóμα, οπαδέ της ομάδας,του κóμματος σκύλε, 

της οργάνωσης μάγκα,διερμηνέα του Θεού, ρασοφóρε γκουρού, 

τσολιαδάκι φτιαγμένο, προσκοπάκι χαμένο.

Προσεύχεσαι και σκοτώνεις, τραυλίζεις ύμνους οργής, 

έχεις πατρίδα το φóβο, γυρεύεις να βρεις γονείς, μισείς τον μέσα σου ξένο 

κι óχι, δεν καταλαβαίνω, δεν ξέρω πού πατώ και πού πηγαίνω."

φιλόσοφοι-ακτιβιστές, δύο σύγχρονα παραδείγματα: Σαρτρ, Τσόμσκι

Πρόταση για την ενότητα του μαθήματος της Φιλοσοφίας της Β': Φιλοσοφία και κοινωνία

ο φιλόσοφος Ζαν- Πολ Σαρτρ παρακολουθείται από τη γαλλική ασφάλεια 

(σχολ. βιβλίο, σελ 26)

βήμα 1. η δυσφορία που προκαλεί ο φιλόσοφος:
             απόσπασμα από ''Γοργία'' Πλάτωνα(σελ. 26)

βήμα 2. από τη δυσφορία στις διώξεις: διαχρονικά παραδείγματα (σελ. 24)

βήμα 3. στάση στο παράδειγμα του Σωκράτη:
              προβολή του εξαιρετικού βίντεο από τη σειρά "animated φιλόσοφοι'' της ΕΤ3,
όπου με χιούμορ και σαφήνεια αποκτάς μια καλή αίσθηση από το βίο και το έργο του φιλοσόφου

βήμα 4. νεότερα παραδείγματα

                                                      

                ΖΑΝ-ΠΟΛ ΣΑΡΤΡ

παρουσίαση της ανατρεπτικής ζωής και του έργου του στη 

                    Βικιπαιδεία

 

                     ΝΟΑΜ ΤΣΟΜΣΚΙ

Ο καταξιωμένος γλωσσολόγος που δηλώνει αναρχικός και επικρίνει την πολιτική της Αμερικής ή του Ισραήλ, παρότι αμερικανός με εβραϊκή καταγωγή [το 2010 του απαγορεύτηκε η είσοδος στο Ισραήλ].

Πολλά βίντεο, κείμενα και συνεντεύξεις του στο διαδίκτυο: 

πχ για την οικονομική κρίση ή για τις τεχνικές χειραγώγησης από τα ΜΜΕ.

--Παρουσίαση ζωής και έργου στο άρθρο του N. Mπακουνάκη: 

        " Το καλειδοσκόπιο του Νόαμ Τσόμσκι'' : ΕΔΩ